Жывая памяць
Спіс выкарастанай літаратуры
Жывая памяць
У якасці тэмы для дадзенага эсэ, я абрала лагеры смерці, якія знаходзяцца на тэрыторыі Беларусі. З гістарычнага пункту гледжання, гета – гэта тыя мясціны, якія адлюстроўваюць сапраўдную сутнасць чалавечага болю падчас вайны. Аднак ідучы па слядах палонных, мы можам аднавіць нашу нацыянальную памяць, такую жывую і вечную.
На сённяшні дзень наўрад ці каго можна здзівіць ці зацікавіць лагерамі, вайной і незлічонымі смерцямі. Усё гэта выклікае ў беларускага народа траўматычнае пачуццё, якое даўно забылася з сканчэннем многіх гадоў. Аднак самыя вядомыя лагера на нашай тэрыторыі – гэта Трасцінец, Мінскае Гета і Азарычы, якія могуць зацікавіць сваёй універсальнасцю, архітыпічнасцю і гістарычнасцю. Калі звярнуцца да вядомага лагера Дахаў, то нарэшце мы не заўважым вялікай розніцы. Як месцы гістарычныя, лагера заўсёды паўтараюцца. На тэрыторыі Беларусі палонныя жылі ў аднолькавых умовах, не такіх суровых, як жыхары Дахаў. У цэлым канцэпцыя лагера пазбаўляе чалавека волі, ежы і самасці. Усе тры элемента мы можам убачыць у кожным жахлівым мястэчку Беларусі.
Што можа адчуваць чалавек, страціўшы сваю свабоду? Жан-Поль Сартр б адказаў, што такі чалавек патрэбен прыйсці да бунту, але не ва ўмовах лагера смерці. Беларускі народ цярплівы па сваёй прыродзе. Трываць і жыць з траўматычнай памяццю − дэвіз сённяшняга дня. Аднак пазбавіцца ад калектыўнай траўмы немагчыма.
Абраная тэма мяне зацікавіла, таму што яе можна прааналізаваць з некалькіх пунктаў гледжання. Напрыклад, мы можам даведацца аб лагерах смерці не толькі з гістарычнай пазіцыі. Вывучаючы літаратурныя творы, можна сутыкнуцца з асабістым вопытам іншага чалавека. Беларуская літаратура, асабліва Васіль Быкаў і Святлана Алексіевіч, не адзіная прадстаўніца гэтага напрамку. Напрыклад, у Рабэра Мёрля ў рамане “Смерць − маё майстэрства” прадстаўлена апавяданне ад асобы чалавека, які забівае палонных. Літаратурны вопыт дапамагае нам у разуменні супрацьлеглых ісцін.
У якасці навуковай асновы для дадзенага эсэ былі выкарыстаны крытычныя працы і манаграфіі аўтараў пра лагеры смерці. Вялікая ўвага надавалася дакументальным матэрыялам, якія пацвярджаюць сваю гістарычнасць. Некаторыя з выкарыстаных крыніц носяць архітыпічная назвы для лагераў смерці: "забыць нельга", "паўстагоддзя бяспамяцтва". Іншымі словамі, лагеры цесна звязаны з памяццю і вечнасцю.
1. Judenfrei! Свободно от евреев! История минского гетто в документах. – Минск, 1999. – C. 46-51
2. Лагерь смерти Тростенец. Документы и материалы. – Минск, 2003.
3. Майсеня, А. И. Забыть не дано / А. И. Майсеня. − Мнр, 1989. − с. 56.
4. Цымбал, А.Г. Гісторыя Беларусі. Вучэбна-метадычны комплекс. Ч1. / А.Г.Цымбал. – Мінск, 2012. – 84 с.
