Заданне 1. Перакладзіце тэкст на беларускую мову Падзяліце яго на такты і фразы
Заданне 2. Ахарактарызуйце сітуацыі, калі можна выкарыстаць наступныя выразы
Заданне 3. Падбярыце 4-5 сітуацый штодзённага побыту, калі б можна было пажадаць
Заданне 4. Вызначце эмацыянальна-экспрэсіўную афарбоўку выдзеленых слоў
Заданне 5. Падбярыце адпаведныя сінонімы з кніжнай афарбоўкай да прыведзеных слоў
Заданне 6. Размяркуйце выразы па стылістычных групах
Заданне 7. Прывядзіце выказванні беларукіх паэтаў, пісьменнікаў аб мове. Растлумачце іх сэнс
Заданне 8. Якую фукнцыю выконвае мова ў наступных тэкстах
Заданне 1. Перакладзіце тэкст на беларускую мову Падзяліце яго на такты і фразы
Сегодня это, видимо, вопрос вопросов: осознает ли человек во всей глубине и в полном объеме, казалось бы, простую истину, что он – часть природы?
Уничтожая природу, он уничтожает среду собственного обитания и, в конечном итоге, уничтожает себя самого.
Пераклад:
Сёння гэта / відаць / пытанне пытанняў / ці ўсведамляе чалавек / ва ўсёй глубіне / і ў поўным аб’ёме / здавалася б / простую ісціну / што ён / частка прыроды //
Калі чалавек / знішчае прыроду / ён знішчае асяроддзе ўласнага пражывання
Заданне 2 Ахарактарызуйце сітуацыі, калі можна выкарыстаць наступныя выразы
1) Каб яшчэ лепей – то й на ліха!
Так кажуць, калі ўсё атрымалася вельмі добра, а лепш ужо не трэба.
2) Вялікаму каню – вялікі хамут.
На чалавека з вялікімі здольнасцямі і магчымасцямі ўскладваюцца і значныя абавязкі. Ужываецца як станоўчая ацэнка чыіх-небудзь выдатных здольнасцей. Напрыклад, які-небудзь чалавек, таленавіты і працавіты, узяўся за вялікую справу. Тады пра яго можна так сказаць.
Заданне 3. Падбярыце 4 -5 сітуацый штодзённага побыту, калі б можна было пажадаць
1) Гладкай вам дарогі!
Гэты выраз ужываецца, напрыклад, калі людзі адпраўляюць каго-небудзь у паездку.
2) У добры час!
Гэты выраз ужываецца, калі пачынаюць якую-небудзь важную справу; калі хто-небудзь адпраўляецца на важную сутрэчу; як пажаданне маладым на свадзьбе, калі адпраўляюць школьніка ў першы клас.
Заданне 4. Вызначце эмацыянальна-экспрэсіўную афарбоўку выдзеленых слоў
1) На Украіне, пан Патоцкі, пан з Канёва родам, з сваёй хеўрай (пагард.) гаспадарыць над бедным народам (Куп.).
2) Чаго ён баіцца? Што забяруць правы? Ці што самому прыйдзецца рамантаваць сваю калымагу (іранічн.)? (Шам.).
3) Ніколі не быў з пароды “сачкоў” (пагард.), ніколі не перакладваў сваёй работы на чужыя плечы (У. Кар.).
Заданне 5. Падбярыце адпаведныя сінонімы з кніжнай афарбоўкай да прыведзеных слоў
Абаронца – апалагет; прывід – фантом; раўназначны – ідэнтычны; заняпад – дэкаданс; аб’яднанне – інтэграцыя; народ – дэмас; абрысы – контуры; паражэнне – фіяска; перавага – прыярытэт
Заданне 6. Размяркуйце выразы па стылістычных групах
1) якія маюць кніжную афарбоўку:
волат мастацкага слова; агульначалавечыя каштоўнасці; ускладаць надзеі; арэол славы; абраць правільны накірунак; стаўленне да жыцця;
Заданне 7. Прывядзіце выказванні беларукіх паэтаў, пісьменнікаў аб мове. Растлумачце іх сэнс
1) Не саромся, беларус, гаманіць па-свойму – на роднай мове бацькоў і дзядоў сваіх. Шануй сваю мову, шануй свае песні, свае казкі, звычаі і ўсё роднае – гэта спадчына дзядоў і вялікі нацыянальны скарб. Толькі тады цябе ўсе будуць шанаваць як чалавека, калі сам сябе будзеш шанаваць – калі не адкінеш свайго нацыянальнага ўласнага багацця. А першы скарб нацыянальны – гэта родная мова. (З. Бядуля)
2) Народ пранясе цябе, родная мова,
Святлом незгасальным у сэрцы сваім. (М. Танк)
Заданне 8. Якую фукнцыю выконвае мова ў наступных тэкстах
Тэхнічнае пераўзбраенне
Тэхнічнае пераўзбраенне існуючага прадпрыемства ў адпаведнасці з планам тэхнічнага развіцця аб’яднання ўключае: выкананне комплексу мерапрыемстваў (без расшырэння плошчаў) па павышэнню тэхнічнага ўзроўню асобных участкаў вытворчасці шляхам укаранення новай тэхнікі і тэхналогій; механізацыі і аўтаматызацыі вытворчых працэсаў; мадэрнізацыі і замены матэрыялу і фізічна зношанага абсталявання новым, больш вытворчым; паляпшэння арганізацыі і структуры вытворчасці і інш. Пры гэтым павялічваецца вытворчасць працы, паляпшаюцца ўмовы і арганізацыя працы, зніжаецца сабекошт і інш. Да тэхнічнага пераўзбраення існуючых прадпрыемстваў адносяць таксама ўстаноўку дадатковага абсталявання і машын, сістэм кіравання і кантролю. (В.В. Варнакоў, В.В. Стральцоў)
Гэты тэкст – навуковага стылю. Функцыя мовы ў гэтым тэксце – камунікатыўная; перадача інфарамацыі (інфарматыўная).
