Уклад СССР у стварэнне антыгітлераўскай кааліцыі

Вайна – гэта заўсёды страшна. У наш час вельмі важна як мага болей пісаць пра вайну, таму што ў розных краінах свету зараз навісае пагроза ваенных дзеянняў. Здаецца, што Другая сусветная вайна была вельмі даўно. Але яе адгалоскі чуюцца і ў наш час. Тэма вайны заўсёды была і будзе актуальнай. 

У 1937 годзе увесь капіталістычный свет быў ахоплены эканамічным крызісам, які абвастрыў усе супярэчнасці капіталізму. 

Галоўнай сілай імперыялістычнай рэакцыі стаў агрэсіўны ваенны блок Германіі, Італіі і Японіі, які разгарнуў актыўную падрыхтоўку да вайны. Мэтай гэтых дзяржаў быў новы перадзел свету. 

Каб астанавіць вайну, якая надвігалася ў будучым, Савецкі Саюз прапанаваў стварыць сістэму калектыўнай бяспекі. Але ж ініцыятыва СССР не была падтрымана. Урады Англіі, Францыі і ЗША наперакор карэнным інтарэсам народаў пайшлі на пагадненне з агрэсарамі. Паводзіны вядучых капіталістычных дзяржаў прадвызначылі далейшы трагічны ход падзей. У 1938 ахвярай фашысцкай агрэсіі стала Аўстрыя. 

У марце 1939 года ўся Чэхаславакія была захоплена Германіяй. СССР быў адзінай дзяржавай, якая не прызнала гэты захоп. Калі над Чэхаславакіяй 

навісла пагроза акупацыі, урад СССР заявіў аб сваёй гатоўнасці аказаць ёй ваенную падтрымку. Аднак буржуазны ўрад Чэхаславакіі здрадзіў нацыянальным інтарэсам і адмовіўся ад прапанаванай дапамогі. 

Восенню 1939 года пад націскам Гітлера новы чэшскі ўрад даў аўтаномію Славакіі. Частка Славакіі захапіла Венгрыю. Польшча выкарыстала сітуацыю і акупіравала пагранічны раён Цешын. 

Напад фашысцкай Германіі на Савецкі Саюз не быў нечаканасцю для ўрада ЗША і Велікабрытаніі. Кіраўнікі абедзьвух дзяржаў не сумняваліся ў такім развіцці падзей і нават не аднойчы спрабавалі перасцярэгчы Сталіна. Прэм’ер-міністр У. Чэрчыль у адным з пасланняў пісаў амерыканскаму прэзідэнту, што, калі начнецца новая вайна, то Англія дапаможа рускім, але галоўны вораг – Гітлер. У вусным адказе праз пасла Рузвельт запэўніў, што неадкладна падтрымае яго публічные выступленне. 

Ва ўмовах вайны на савецкую знешнюю палітыку ўскладаліся выключна важныя задачы. Галоўнай канкрэтнай задачай савецкай дыпламатыі было аб’яднанне ўсіх сіл, якія спурацьстаяць блоку фашысцкіх агрэсараў: стварэнне кааліцыі СССР, Велікабрытаніі, ЗША і іншых дзяржаў, гатовых да супрацоўніцтва ў вайне.

Перш за ўсё, савецкая дыпламатыя павінна была паклапаціцца аб тым, каб устанавіць саюзныя адносіны з дзяржавамі, якія ўжо ваявалі з Германіяй і Італіяй. У першую чаргу размова ішла аб супрацоўніцтве ў вайне з Англіяй. СССР быў зацікаўлены ў заключэнне з Англіяй моцнага саюза ў вайне, у актывізацыі ёй баявых дзеянняў супраць Германіі, асабліва ў адкрыцці ў Заходняй Еўропе другога фронта. Паміж ЗША і Англіяй усталявалася цеснае супрацоўніцтва. Савецкі Саюз таксама імкнуўся да наладжвання з ЗША магчымага супрацоўніцтва. Працэс стварэння антыгітлераўскай кааліцыі не быў простым і адначасовым актам. Савецкі Саюз быў зацікаўлены таксама ў баявой садружнасці з народамі акупіраваных фашысцкімі агрэсарамі дзяржаў. 

Антыгітлераўская кааліцыя – ваенна-палітычны саюз на чале з СССР супраць стран “восі” (Германія, Італія, Японія) у перыяд Другой сусветнай вайны. Ядро антыгітлераўскай кааліцыі складалі СССР, ЗША, Велікабрытаніяі Кітай.Значную ролю адыгрывалі брытансія дамініоны – Канада, Аўстралія, Новая Зеландыя, Паўднёва-Амерыканскі Саюз, Індыя. У барацьбу з Германіяй пасля паражэння ўступілі сілы патрыятычнага руху генерала Шарля дэ Голя “Свабодная Францыя”. На баку саюзнікаў выступалі войскі Бразіліі. Іншыя лацінаамерыканскія краіны – удзельнікі кааліцыі – падтрымліваі яе галоўным чынам матэрыяльна і палітычна. 

Сапраўдныя ўзброеныя дзеянні вялі 25 дзяржаў. У красавіку 1945 г. ў стане вайны з Германіяй знаходзіліся 50 дзяржаў. 

Аб’яднанне сіл на дзяржаўным узроўні для супрацьстаяння фашысцкім агрэсарам паскорылася пачыная з лета 1940 г. Урад ЗША не адыходзіў ад пазіцыі нейтралітэта, але ж аказваў у шматлікіх формах падтрымку Англіі, якая знаходзілася ў стане вайны. 

Пасля нападзення Германіі на Савецкі Саюз працэс фарміравання шырокай кааліцыі дзяржаў і народаў атрымаў новы імпульс. Паведамленне аб пачатку германскай агрэсіі супраць СССР перадалі па Бі-бі-сі ў поўдзень 22 чэрвеня 1941 года. Брытанскі і амерыканскі ўрады вырашаюць падтрымліваць СССР. 

Справа ў тым, што Брытанія пацярпела да гэтага часу сур’ёзнае паражэнне ў Афрыцы, на Крыце і ў Грэцыі. У маі нямецкая авіяцыя падвергнула Лондан новай бязлітаснай бамбардзіроўцы. Захоўвалася і магчымасць высадкі вермахта на Брытанскія астравы. 

Ва ўмовах вайны на савецкую знешнюю палітыку ўскладаліся выключна важныя задачы. Галоўнай канкрэтнай задачай савецкай дыпламатыі было аб’яднанне ўсіх сіл, якія спурацьстаяць блоку фашысцкіх агрэсараў: стварэнне кааліцыі СССР, Велікабрытаніі, ЗША і іншых дзяржаў, гатовых да супрацоўніцтва ў вайне.

Перш за ўсё, савецкая дыпламатыя павінна была паклапаціцца аб тым, каб устанавіць саюзныя адносіны з дзяржавамі, якія ўжо ваявалі з Германіяй і Італіяй. У першую чаргу размова ішла аб супрацоўніцтве ў вайне з Англіяй. СССР быў зацікаўлены ў заключэнне з Англіяй моцнага саюза ў вайне, у актывізацыі ёй баявых дзеянняў супраць Германіі, асабліва ў адкрыцці ў Заходняй Еўропе другога фронта. Паміж ЗША і Англіяй усталявалася цеснае супрацоўніцтва. Савецкі Саюз таксама імкнуўся да наладжвання з ЗША магчымага супрацоўніцтва. Працэс стварэння антыгітлераўскай кааліцыі не быў простым і адначасовым актам.

У краінах, якія акупіравалі фашысцкая Германія і яе саюзнікі, назіралася такая грамадская з’ява, як калабарацыянізм. Гэта было добраахвотнае, асэнсаванае супрацоўніцтва з нацысцкім рэжымам. Ён уяўляў сабой актыўную палітычныую, адміністратыўную і эканамічную падтрымку нацысцкай Германіі марыянетачнымі уладамі альбо знаходзіў выражэнне ў форме непазбежнага супрацоўніцтва з фашыстамі ці вымушанай маўклівай згоды з іх дзеяннямі.

Адным з істотных фактараў, якія абумовілі ператварэнне Другой сусветнай вайны ў справядлівую антыфашысцкую вайну і садзейнічалі перамозе антыгітлераўскай кааліцыі, з’явіўся рух Супраціўлення.