Заданне 1. З мастацкага твора падабраць адзін сказ (10-15 слоў). Выпісаць, падкрэсліць граматыную аснову, выпісаць усе падпарадкавальныя словазлучэнні і разабраць іх.
Заданне 2. Выпісаць з тэксту ўсе тыпы аднасастаўных сказаў (па 3 на кожную группу), падкрэсліць галоўныя члены, указаць спосаб іх выражэння.
Заданне 3. Выпісаць па 2 сказы з аднароднымі і неаднароднымі азначэннямі. Падкрэсліць азначэнні, указаць прычыну аднароднасці, неаднароднасці.
Заданне 4. Выпісаці па 2 сказы с адасобленнымі азначэннямі, прыдаткамі, дадаўненнямі, акалічнасцямі, удакладняльнымі членамі сказа. Растлумацычь умовы адасаблення.
Заданне 5. Падабраць па 3 сказы з пабочнымі і ўстаўнымі канструкцыямі.
Заданне 6. Выпісаць па 2 сказы з параўнальнымі канструкцыямі.
Заданне 7. Выпісаць 2 складаныя сказы з рознымі відамі сувязі. Зрабіць частковы сінтаксічны разбор гэтых сказаў.
Заданне 8. Выпісаць складаназалежныя сказы з усімі тыпамі даданых частак (дзейнікавая, выказнікавая, азначальная, дапаўняльная, акалічнасныя часу, месца, спосабу дзеяння, меры і ступені, параўнальныя, умовы, мэты, уступкі, прычыны, далучальныя, выніку, супастаўляльныя. Граматычную аснову падкрэсліць, указаць злучальнае слова ці злучнік. Часткі пазначыць і зрабіць поўны сінтаксічны разбор аднаго сказа.
Заданне 1. З мастацкага твора падабраць адзін сказ (10-15 слоў). Выпісаць, падкрэсліць граматыную аснову, выпісаць усе падпарадкавальныя словазлучэнні і разабраць іх.
Лятала павуцінне, чаплялася на ўзмежках за сухі быльнік і востра блішчала. (В.Адамчык Урок арыфметыкі С.22)
Чаплялася на ўзмежках - простае, свабоднае, галоўнае слова — дзеяслоў чаплялася, залежнае — назоўнік з прыназоўнікам на ўзмежках, пачатковая форма – чапляцца на ўзмежках...
Заданне 2. Выпісаць з тэксту ўсе тыпы аднасастаўных сказаў (па 3 на кожную группу), падкрэсліць галоўныя члены, указаць спосаб іх выражэння.
Пэўна-асабовыя:
Аддай (дзеяслоў 2 асобы адзіночнага ліку загаднага ладу) мне гэтую паперку! (В.Адамчык Урок арыфметыкі С.22)...
Заданне 3. Выпісаць па 2 сказы з аднароднымі і неаднароднымі азначэннямі. Падкрэсліць азначэнні, указаць прычыну аднароднасці, неаднароднасці.
Аднародныя азначэнні:
За школаю едкім, удушлівым гарам пахла свежае пажарышча, і ў тонкай сасне маладою цягучаю смалою заплываў незаржавелы асколак ад бомбы. ( В.Адамчык Урок арыфметыкі С.17)...
Заданне 4. Выпісаці па 2 сказы с адасобленнымі азначэннямі, прыдаткамі, дадаўненнямі, акалічнасцямі, удакладняльнымі членамі сказа. Растлумацычь умовы адасаблення.
Адасобленыя азначэнні:
А яна стаяла ля дошкі, зрэдку адкідваючы з грудзей на шыю нячутна лёгкі шалік, спрытная, свабодная ў паставе...
Заданне 5. Падабраць па 3 сказы з пабочнымі і ўстаўнымі канструкцыямі.
Пабочныя канструкцыі:
Абветраная кабета трымала на каленях фанерную скрыначку, але ў ёй, здаецца, яшчэ болей ляжала чалавечых “лёсаў”...
Заданне 6. Выпісаць па 2 сказы з параўнальнымі канструкцыямі.
Параўнальныя звароты:
Ласкава з намі віталася, нязвыкла кіўнуўшы галавою, лёгка і сцішна ўсміхнуўшыся куточкам вільготнага, як у дзіцяці, рота, — шчодра-густыя яе валасы свежа рассыпаліся...
Заданне 7. Выпісаць 2 складаныя сказы з рознымі відамі сувязі. Зрабіць частковы сінтаксічны разбор гэтых сказаў.
1Цэлы вечар я рашаў задачы, а 2мама ўпраўлялася з вячэраю — 3у печы патрэсквалі і стралялі на хату чырвонымі вугельчыкамі дровы...
Заданне 8. Выпісаць складаназалежныя сказы з усімі тыпамі даданых частак (дзейнікавая, выказнікавая, азначальная, дапаўняльная, акалічнасныя часу, месца, спосабу дзеяння, меры і ступені, параўнальныя, умовы, мэты, уступкі, прычыны, далучальныя, выніку, супастаўляльныя. Граматычную аснову падкрэсліць, указаць злучальнае слова ці злучнік. Часткі пазначыць і зрабіць поўны сінтаксічны разбор аднаго сказа.
Дзейнікавая: 1Мой пяты клас, 2што (злучальнае слова) супаў з апошнім годам вайны. (В.Адамчык Урок арыфметыкі С.17)...
1. Адамчык В. Апавяданні. – Мінск: Мастацкая літаратура, 2013. – 398 с.
2. Бурак Л.І. Сучасная беларуская мова. - Мн.: Выш. шк., 1985. – 319 с.
3. Маршэўская В.В. Сучасная беларуская мова.Сінтаксіс: дапам. – Гродна:ГрДУ, 2008. - 159 с.
4. Яўневіч М.С. Сінтаксіс сучаснай беларускай мовы. – Мінск: Аверсэв, 2006.– 272 с.
