УВОДЗІНЫ
ГЛАВА 1. ПАНЯЦЦЕ «МАЎЛЕНЧЫ ПАРТРЭТ» У СУЧАСНАЙ НАВУЦЫ
1.1 «Маўленчы партрэт у сучаснай навуцы»
1.2 Моўная асоба і маўленчы партрэт
ГЛАВА 2. АСАБЛІВАСЦІ ЛЕКСІКОНУ СУЧАСНЫХ ШКОЛЬНІКАЎ
2.1 Моўны аналіз маўленчага партрэта сучаснага школьніка
ЗАКЛЮЧЭННЕ
СПІС ВЫКАРЫСТАНАЙ ЛІТАРАТУРЫ
УВОДЗІНЫ
Праца прысвечана даследаванню асаблівасцяў маўленчага партрэта сучаснага школьніка.
Школьнікі – гэта ўзроставая група, якая ўяўляе найбольшую цікавасць [2].
Актуальнасць тэмы даследчай работы абумоўлена тым, што гаворка моладзі з'яўляецца адным з састаўляючых кампанентаў працэсу развіцця мовы. Школьнікі хутчэй за ўсіх рэагуюць на змены ў мове. Усё гэта актуалізуе праблему вывучэння маўленчых паводзін сучаснай моладзі [7].
Аб'ектам даследавання з'яўляецца вусная размова і матэрыял анкетавання сучасных школьнікаў школы.
Прадметам даследавання сталі асаблівасці сучасных слоў і маўленчых паводзін навучэнцаў, якія праяўляюцца ў працэсе зносін.
Мэта работы – апісаць і прааналізаваць маўленчы партрэт вучняў школы.
Дадзеная мэта паўплывала на пастаноўку рашэння наступных задач:
1) вывучэнне работ, прысвечаных даследаванню маўленчага партрэта ў сучаснай лінгвістыцы;
2) аналіз слоў сучаснага школьніка і выяўленне яго асаблівасцяў;
3) прадстаўленне асаблівасцяў маўленчых паводзін школьнікаў.
Метады даследавання: для вырашэння пастаўленых задач у рабоце выкарыстоўваліся апісальныя метады (назіранне, аналіз, апрацоўка, абагульненне), а таксама анкетаванне, тлумачэнне значэнняў слоў.
Матэрыялам для даследавання паслужылі вынікі анкетавання школьнікаў.
ГЛАВА 1. ПАНЯЦЦЕ «МАЎЛЕНЧЫ ПАРТРЭТ» У СУЧАСНАЙ НАВУЦЫ
1.1 «Маўленчы партрэт» у сучаснай навуцы
У апошні час найбольш актуальным з'яўляецца вывучэнне моўнай асобы чалавека, які належыць да пэўнай сацыяльна-узроставай групы (студэнт, школьнік і інш). З прычыны гэтага ў навуцы арганічна ўвайшло такое паняцце, як «маўленчай партрэт» [1].
На думку С.В. Леорды «маўленчай партрэт – гэта ўвасобленая ў рэчы моўная асоба» [3].
Т.П. Тарасенка вызначае паняцце маўленчага партрэта як «сукупнасць моўных і маўленчых характарыстык чалавека [7].
Г.Г. Матвеева разумее пад маўленчым партрэтам «выбар пэўных слоў і выразаў у пэўных сітуацыях» [5].
Стварэнне маўленчага партрэта магчыма ў адносінах да любой сферы зносін.
Аб'ектам вывучэння могуць стаць і героі літаратурных твораў. У літаратуры маўленчы партрэт з'яўляецца сродкам стварэння мастацкага вобраза. Маўленчым характарыстыкам ў беларускай літаратуры надае ўвагу М.Н. Панова. Маўленчую структуру мастацкага вобраза разглядаюць Л.К. Чурыліна, Я.А. Ганчарова, Я.А. Іванова, Ю.М. Курганаў.
Мартынкевіч С.В. называе маўленчы партрэт «асноўным кампанентам асобы» [4].
Многімі даследчыкамі увага надаецца толькі адному боку рэчы. Мартынкевіч С.В. у хрэстаматыі «Маўленчы партрэт сучаснага вучня: ад ведання да валодання беларускай мовай» надае ўвагу апісанню вымаўленчых асаблівасцяў, а таксама выяўляе характэрныя рысы, у якіх адлюстроўваецца моўная асаблівасць чалавека.
ГЛАВА 2. АСАБЛІВАСЦІ ЛЕКСІКОНУ СУЧАСНЫХ ШКОЛЬНІКАЎ
2.1 Моўны аналіз маўленчага партрэта сучаснага школьніка
Пасродкам анкетавання намі праведзена даследаванне па фарміраванню маўленчага партрэта сучаснага школьніка. У анкетаванні прымалі ўдзел школьнікі 7-8 класаў школы. Пры анкетаванні былі выкарыстаныя наступныя пытанні:
1. Употребляете ли вы в своей речи жаргонные слова?
Приведите примеры.
2. Употребляете ли вы в своей речи слова-паразиты?
Приведите примеры.
Аналіз моўнага матэрыялу дазволіў нам стварыць маўленчы партрэт вучня школы, які характарызуе ўзроставыя асаблівасці гаворкі на лексічным узроўні. У ходзе даследавання было выяўлена, што для слоў сучасных школьнікаў асабліва ўласцівыя адзінкі такіх формаў рэчы як жаргон і словы-паразіты. У выніку анкетавання быў складзены слоўнік школьнага жаргону, які складаецца з наступных слоў:
МАТЭМАТЫЧКА – настаўнік матэматыкі
УСЁ НОРМ – усё добра
ТЭЛІК – тэлевізар
ДЫСКАЧ – дыскатэка
ЗУБРЫЛА – завучаны чалавек
КАМЧАТКА – апошнія парты
КЛАВА – кампутарная клавіятура
КЛЁВЫ – цікавы, вяселы
КОМП – камп'ютар
ЛЫЖЫ – ногі
МАБІЛА – мабільны тэлефон
АДПАД – выкарыстоўваецца для выражэння эмацыянальнага настрою.
ЗАКЛЮЧЭННЕ
Моладзевы слэнг існаваў заўсёды, яго развіццё звязана з развіццём гісторыі, навукі, тэхнікі.
Па выніках даследавання можна сфармуляваць асобныя высновы наконт ужытку моладзевага слэнгу вучнямі:
1) выкарыстоўваючы ў сваёй рэчы слова, вучні не заўсёды ведаюць значэнне таго ці іншага паняцця;
2) найбольш часта слэнг выкарыстоўваецца як сродак зносін з аднагодкамі, у коле сяброў, на вуліцы, і з'яўляецца неабходнай часткай вуснай рэчы школьнай моладзі.
Мова школьніка жыве сваім жыццём і відазмяняецца. Слоўнікавы склад такой мовы пастаянна схільны зменам, у большай, ці ў меншай ступені. І тое, што сёння гучыць дзіка, праз некаторы час, магчыма, стане нормай.
1. Грачёв, М.А. Словарь современного молодёжного жаргона. – М.: Эксмо, 2006. – 186 с.
2. Крысин, Л.П. Речевое общение и социальные роли говорящих // Социально-лингвистические исследования. – М.: Институт русского языка им. В.В. Виноградова РАН, 2003. – 328 с.
3. Леорда, С.В. Речевой портрет современного студента // Вестник Саратовского госагроуниверситета им. Н.И. Вавилова. – Саратов: Наука. – № 6, 2006. – С. 57-59.
4. Мартынкевіч, С.В. Беларуская мова і літаратура ў славянскім этнакультурным кантэксце: матэрыялы II Рэспубліканскай навукова-практычнай канферэнцыі, Віцебск, 19-20 лістапада 2015 г. – Віцебск: ВДУ імя П.М. Машэрава, 2015. – С. 279-282.
5. Матвеева, Г.Г. Скрытые грамматические значения и индентификация социального лица («портрета») говорящего. – дис.докторафилол.наук. – СПб.: Филин, 1993. – С. 58-60.
6. Никитина, Т.Г. Так говорит молодёжь: словарь молодёжного сленга. – М.: ФПб, 1998. – 355 с.
7. Тарасенко, Т.П. Языковая личность старшеклассника в аспекте ее речевых реализаций (на материале данных ассоциативного эксперимента и социолекта школьников Краснодара): автореф.дис.канд.филолог.наук :19.00.07 / Т.П. Тарасенко; Краснодар. гос. Пед. ун-т. – Краснодар, 2007. – С. 12-14