Грамадска-палiтычнае жыццё БССР у 70-я - першай палове 80-х гг. XX ст. Реферат

З адстаўкай М.С. Хрушчова завяршыўся працэс лібералізацыі грамадска-палітычнага жыцця і грамадска-палітычных працэсаў у СССР. Новым першым сакратаром ЦК КПСС стаў Л.І. Брэжнеў, які стаў адным з ключавых ініцыятараў і арганізатараў зрушэння М.С. Хрушчова.

 Кіраўніком урада пры Л.І. Брэжневе быў абраны А.М. Касыгін, які зарэкамендаваў сябе на той перыяд, як бачны палітычны і грамадска-палітычны дзеяч. 

Новае кіраўніцтва прапанавала шырокай грамадскасці новы вектар грамадска-палітычнага, сацыяльнага і палітычнага развіцця ідэйна-тэарэтычнай асновай новага грамадска-палітычнага кірунку стала, распрацаваная ў канцы 60-х гадоў ХХ стагоддзя, канцэпцыя “развітога сацыялізму”.

 Асноўным істотным недахопам дадзенага вектара развіцця сталі крызісныя з'явы ў грамадска-палітычным жыцці краіны, якія прывялі да стымуляванню адных галін і поўнага ігнаравання іншых. Ліквідацыю перагібаў і недахопаў у грамадска-палітычнай дзейнасці СССР спрыяла палітыка "ўдасканалення" сацыялізму. Л.І.Брэжнеў выступіў актыўным правадніком канцэпцыі “развітога сацыялізму”, яго палітычныя погляды падтрымалі Ю.В. Андропаў і К.У. Чарненка. 

Да 1965 гг. Было завершана аб'яднанне прамысловых і сельскіх партыйных арганізацый, пазней была скасаваная тэрытарыяльная сістэма кіравання народнай гаспадаркай, што дазволіла ліквідаваць скрыўлення дапушчаных у дзейнасці накіраванай на стымуляванне аграрнай сферы, у прыватнасці ў адносінах да асабістай прысядзібнай гаспадарцы. 

У 1970 гг. Л.І. Брэжневым было заяўлена аб поўным дасягненні роўнасці паміж савецкімі рэспублікамі па эканамічным, грамадска-палітычнаму і культурнаму ўзроўню, што ў перспектыве дазволіла б палепшыць паказчыкі вырашэння нацыянальнага пытання ў краіне. 

У развіцці грамадска-палітычнай жыцця, у вывучаемы перыяд, выразна прасочваліся дзве тэндэнцыі: − дэмакратычная − антидемократическая. Супярэчнасці ў дадзенай сітуацыі выяўляліся, у прыватнасці, у сферы кіравання вытворчымі, грамадска-палітычнымі і дзяржаўнымі справамі. У 1970-1980 гг., інтэнсіўна расла колькасць грамадскіх аб'яднанняў і грамадска-палітычных арганізацый на прадпрыемствах і ва ўстановах. 

Ствараліся арганізацыі Народнага кантролю і тэхнічнай творчасці, пастаянна дзеючыя вытворчыя нарады( ПДПС), падобная дзейнасць можа сведчыць аб масавасці грамадскіх і грамадска-палітычных аб'яднанняў, кіравалі якімі партыйныя арганізацыі, дадзеная дзейнасць стварала выразную ілюзію ўдзелу шырокіх мас насельніцтва ў грамадска-палітычнай дзейнасці краіны, фарміраванні грамадска-палітычных тэндэнцый і стварэнні станоўчага грамадска-палітычнага клімату [1, с.541]. 

Грамадскія аб'яднанні з прадстаўнікоў розных катэгорый насельніцтва дзейнічалі, у рамках рашэння пастаўленых цэнтрам задач, у розных рэгіёнах краіны і пры мясцовых саветах, разводзячы сацыяльны склад рабочых у саміх саветах, па суадносінах рабочых, калгаснікаў і інтэлігенцыі, пры гэтым з'яўляючыся паўнавартаснымі партыйнымі дзеячамі і чыноўнікамі. Такім чынам пад кантролем партыйных органаў знаходзілася ўсё грамадская і грамадска-палітычнае жыццё шырокіх мас грамадства, уключаючы паўсядзённае працу ва ўсіх структурах дзяржаўнай улады ў цэнтрах і на месцах. 

Вось, што кажа аб П.М. Машэраве М.І. Дземянцей (дзяржаўны і грамадскі дзеяч Беларусі):

"Вялікае бачыцца на адлегласці. Ацэньваючы з вышыні пражытых гадоў дасканалае і зробленае Пятром Міроновічам, ясна і выразна ўсведамляеш: ён пакінуў глыбокі след на зямлі.

Машэраў назубок ведаў сельскую гаспадарку, пільна сачыў за тым, як развіваецца жывёлагадоўля і птушкагадоўля, радаваўся кожнай тоне збожжа, намалочанай звыш устаноўленых заданняў. Ён часта паўтараў народную мудрасць: хлеба край-і пад елкай рай. Пётр Мірановіч з вяскоўцамі быў на "вы". Паважаў іх нялёгкую працу, стараўся заахвоціць любы поспех, клапаціўся аб стварэнні на вёсцы паўнавартаснай інфраструктуры.

Бюро ЦК КПБ, Урад Рэспублікі актыўна ўдзельнічалі ў вырашэнні жыццёва важных задач, звязаных з забеспячэннем харчовай бяспекі, павелічэннем паставак прадуктаў харчавання ў саюзны фонд. Першы сакратар ЦК КПБ быў лёгкі на ўздым. Выкарыстоўваючы ўсе віды наземнага і паветранага, а часам і воднага транспарту, ён наведваў гарады, раённыя цэнтры, калгасы і саўгасы. У беларускага лідара была арганічная патрэба бесперапынна знаходзіцца сярод людзей. Ён нерваваўся, калі з-за дажджу або завеі затрымліваўся вылет верталёта або зрывалася камандзіроўка.

Падчас наведвання гаспадарак, гутарак з людзьмі, у якіх удзельнічалі сакратары ЦК, Старшыні Прэзідыума Вярхоўнага Савета і Савета Міністраў Рэспублікі, кіраўнікі абласцей і раёнаў ішла грунтоўная размова, прымаліся аператыўныя і канкрэтныя рашэнні па пытаннях, якія ўзнікалі, вызначаліся тэрміны і адказныя за іх выкананне. Машэраў амаль не меў патрэбы ў даведках і дакладных аб стане спраў на сельскагаспадарчых прадпрыемствах, бо рэгулярна сустракаўся са спецыялістамі, работнікамі палёў і ферм. Ён судзіў пра тое, што робіцца, зыходзячы з убачанага самім, а не з падрыхтаваных для яго папер.

Шмат увагі Пётр Міронавіч надаваў ўкараненні навукова абгрунтаваных тэхналогій і новых формаў арганізацыі працы. У сямідзесятыя

гады сістэматычна па чарзе ў абласцях праводзіліся рэспубліканскія семінары. Удзельнікамі іх былі члены Бюро ЦК партыі, міністры, навукоўцы, кіраўнікі абласцей, раёнаў, гаспадарак.

Успамінаецца апошні пры жыцці Машэрава такі рэспубліканскі семінар і XXVII пленум ЦК КПБ, якія адбыліся ў чэрвені 1980 г. у Гродзенскай вобласці. На іх абмяркоўваліся задачы партыйных, савецкіх і гаспадарчых органаў Рэспублікі па далейшым павелічэнні вытворчасці, нарыхтовак і павышэнню якасці прадукцыі жывёлагадоўлі ў святле патрабаванняў ліпеньскага (1978 г.) Пленума ЦК КПСС.

Удзельнікі семінара і пленума вывучылі вопыт лепшых гаспадарак рэгіёну па высокаэфектыўным выкарыстанні энергетычных сродкаў і арганізацыі кормавытворчасці на прамысловай аснове. Яны на практыцы маглі пераканацца, што спецыялізацыя і канцэнтрацыя адкрываюць вялікія перспектывы для паскоранага нарошчвання вытворчасці малака і мяса.

Пасля ўсебаковага аналізу распрацовак навукова – даследчых інстытутаў, вопытных станцый і эксперыментальных баз, параіўшыся з многімі навукоўцамі, вядомымі аграрыямі, Машэраў высунуў задачу: давесці ўраджайнасць збожжавых да 35 цэнтнераў з гектара пасеваў, а валавы збор збожжа-да 9-10 мільёнаў тон у год.

Развіцце грамадска-палітычнага руху ў БССР непасрэдна звязана з перыядам “застою” у палітыцы СССР. З прыходам Брэжнева да ўлады органы дзяржбяспекі ўзмацнілі барацьбу з іншадумствам-першым знакам гэтага быў працэс Сіняўскага-Даніэля (1965). Рашучы паварот у бок згортвання рэшткаў "адлігі" адбыўся ў 1968 годзе, пасля ўводу войскаў у Чэхаславакію. Як знак канчатковай ліквідацыі "адлігі была ўспрынятая адстаўка А. . Твардоўскага з пасады рэдактара часопіса “Новы мір” у пачатку 1970 года.

У такіх умовах сярод інтэлігенцыі, абуджанай "адлігай", паўстала і аформілася дысідэнцкі рух, жорстка падаўляўся органамі дзяржбяспекі аж да пачатку 1987 года, калі адначасова былі памілаваныя больш за сто дысідэнтаў і ганенні на іх практычна разам сышлі на нішто. Па дадзеных     Д. А. Ваўкагонава, Брэжнеў асабіста ўхваляў рэпрэсіўныя меры, накіраваныя супраць актывістаў праваабарончага руху ў СССР. Зрэшты, маштабы дысідэнцкага руху, як і палітычных рэпрэсій, не былі вялікімі. Колькасць артыкулаў, якія штогод асуджаюцца па «антысавецкіх», значна зменшылася: калі пры Хрушчове можна было сесці за анекдот ці проста за п'яную балбатню, то пры Брэжневе саджалі толькі тых, хто свядома выступаў супраць савецкай сістэмы. Падобная сітуацыя мела месца ў рэлігійнай сферы: татальная хрушчоўская антырэлігійная кампанія змянілася "кропкавым" пераследам лідараў і актывістаў рэлігійных груп, якія свядома ігнаруюць дыскрымінацыйнае "заканадаўства аб культах".

Часткай сістэмы ідэалагічнага згортвання адлігі быў працэс "ресталинизации" - падспуднай рэабілітацыі Сталіна. Сігнал быў пададзены на ўрачыстым пасяджэнні ў Крамлі 8 мая 1965 года, калі Брэжнеў упершыню пасля шматгадовых змаўчанняў пад апладысменты залы згадаў імя Сталіна. У канцы 1969 года, да 90-гадовага юбілею Сталіна, Суслаў арганізаваў шэраг мерапрыемстваў па яго рэабілітацыі і быў блізкі да мэты. Зрэшты, рэзкія пратэсты інтэлігенцыі, уключаючы яе набліжаную да ўлады эліту, прымусілі Брэжнева згарнуць кампанію. У станоўчым ключы Сталін згадваўся нават Гарбачовым у прамове ў гонар 40-годдзя Перамогі 8 мая 1985 года, аднак аж да пачатку 1987 года аб Сталіне і яго часу ў асноўным аддавалі перавагу проста маўчаць.

З пачатку 1970 - х гадоў з СССР ішла яўрэйская эміграцыя. Эмігравалі многія вядомыя пісьменнікі, акцёры, музыканты, спартсмены, вучоныя.

Яшчэ адной з адметных рыс гэтага часу, як для БССР так і для СССР з’яўляецца прыняцце новай Канстытуціі 1977 года.

Канстытуцыі СССР было абвешчана стварэнне "агульнанароднай дзяржавы". Мэта - гэта пабудова «бяскласавага камуністычнага грамадства». У Канстытуцыі замацоўвалася «кіруючая і накіроўваючая» роля кампартыі.

Па сутнасці, Канстытуцыя БССР 1978 года вельмі падобная на Канстытуцыю СССР 1978 года. Было б дзіўна, калі б Канстытуцыя адной з краін СССР моцна адрознівалася ад Канстытуцыі СССР. У Канстытуцыі БССР 1978 года не прайграная цалкам Прэамбула саюзнай канстытуцыі; больш сціснута гаворыцца пра шлях, пройдзены за гады савецкай улады, няма палажэнняў, якія характарызуюць мэту і задачы агульнанароднай дзяржавы. Прэамбула адлюстроўвала сувязь БССР з іншымі рэспублікамі СССР. У заключнай частцы прэамбулы падкрэслівалася, што народ БССР прымае і абвяшчае Канстытуцыю, усведамляючы сябе неад'емнай часткай усяго савецкага народа і ў адпаведнасці з Канстытуцыяй СССР 1977 года.