На каляды да сына
Змітрок Бядуля з’яўляецца адным з самых знакамітых і значных паэтаў і празаікаў новай беларускай літаратурай. Адным з адметных асаблівасцяў гэтага літаратурнага дзеяча, на мой погляд, з’яўляецца тое, што ў сваіх творах ён падымаў вечныя для яго чытачоў тэмы міжасобасных адносін. Важная і актуальная да гэтага часу тэма бацькоў і дзяцей падымаецца і ў творы “На Каляды да сына”.
Перад тым, як пачаць сваё разважанне пра лёс галоўных герояў, нададзім некаторую увагу да сюжэты твора. Аўтар апавядае ад асобы ўдавы Тэклі. Жанчына ўжо ў гадах, яна пахавала свайго мужа Цыпрука і на момант апавядання пражывала адна ў вёсцы ў маленькім старым доме. Змітрок Бядуля намякае, што лёс у Тэклі быў складаны. Магчыма, з-за адзіноты свой вольны час жанчына праводзіла ў асяроддзі суседак за пустымі размовамі, а таксама любавалася навакольнымі ландшафтамі. Яе вочы поўніліся страшнымі ўспамінамі аб п’янках і збіцці мужа, пра яго смерць. Аднак Тэкля не адчайвалася і старалася глядзець на сваё жыццё пазітыўна, але нават моманты радасці азмрочваў вечны сум у яе вачах. Адзінай радасцю і аддушынай жанчыны быў яе сын Лаўручок.
Ва ўзросце дзесяці гадоў хлопчык сваёй прыгажосцю і выдатным розумам спадабаўся бяздзетнаму пану, які ўзяў над ім апеку. Пан даў маленькаму хлопчыку выхаванне і адукацыю. Менавіта з яго падачы Лаўручок спачатку скончыў гімназію, затым паступіў ва ўніверсітэт. На момант апавядання ён стаў адукаваным і багатым чалавекам, пражываў у далі ад бацькоў у горадзе. Варта адзначыць і тое, што адносіны з бацькамі ён не падтрымліваў. Аўтар заўважае, што нават на Каляды, свята, калі ўся сям’я збіраецца разам за адным сталом, Лаўручок прыязджаў да свайго апекуна, а не да бацькоў. Больш таго, Змітрок Бядуля адзначае, што ён саромеўся бацькоў, лічыў іх ніжэй сябе: “Эт! – гаварыў бацька, – думаеш што, ды і ён Панам будзе!.. Глядзі, Як ён ужо смяецца з нашай гутаркай і над намі. Гэта мне не вельмі падабаецца”.
Праз час Тэкля стала адчуваць фізічную слабасць. Да гэтага яна не хацела турбаваць сына. Суседкі здзіўляліся, як яна пры сталым і багатым сыне, жыве так сціпла, бядуе, але Тэкля за ўсё адказвала ім, што ў любы час сын возьме яе да сабе. Адчуўшы набліжэнне смерці, жанчына вырашае сустрэць сваі апошнія Каляды з сынам і адпраўляецца ў далёкі шлях у горад. Аднак, сустрэўшы сына, ён зрабіў выгляд, што не пазнаў яе і загадаў сваім слугам выставіць яе з дому, даўшы з сабой трохі грошай: «Ён раптам пачырванеў, паглядзеў на слуг ды хрыпла крыкнуў: // – Чаму вы пускаеце ў пакой розных жабрачак шалёных?! // – Ідзі! ідзі! – звярнуўся ён да яе глуха, адрывіста, – ідзі, старушка! Я цябе... не знаю...». Сум, шок адолеў жанчынай. Невялікі гасцінец ад сына, выпаў з яе рук прама на тратуар.
