Сінтаксіс. Словазлучэнне Реферат

У сучасным мовазнаўстве асноўнымі сінтаксічнымі адзінкамі традыцыйна лічацца словазлучэнне і сказ. Будаўнічым матэрыялам для іх выступаюць словы і формы слоў - важнейшыя адзінкі марфалогіі. Гэта дае падставу разглядаць сінтаксіс як найвышэйшы граматычны ўзровень сістэмы мовы. Разам з тым сам сінтаксічны ўзровень вельмі складаны, уключае розныя паводле будовы і семантыкі аб’екты, таму ўзнікае патрэба іх іерархічнай арганізацыі і, як вынік, выдзялення некалькіх узроўняў сінтаксічнай сістэмы мовы.

Асноўнымі адзінкамі сінтаксісу з’яўляюцца словазлучэнне і сказ. Акрамя гэтых адзінак, адзінкамі сінтаксісу з’яўляюцца, як і марфалогіі, з’яўляюцца словаі форма слова. У адрозненне ад марфаогіі, якая вывучае слова перш за ўсё ў аспекце формаўтварэння, сінтаксіс разглядае словы і формы слў з боку іх удзелу ў пабудове словазлучэнняў і сказаў. Слова і словаформа – элементарныя адзінкі, з якіх на аснове таго ці іншага віду сувязі ўтвараюцца сінтаксічныя адзінкі – словазлучэнне і сказ.

Цэнтральнай адзінкай сінтаксісу выступае просты сказ з уласцівымі яму катэгарыяльнымі і сэнсава-інтанацыйнымі адзнакамі. Ён жа з’яўляецца той канструкцыяй, у якой знаходзяць сваё прымяненне словазлучэнне і форма слова.

Словазлучэнне – сінтаксічная адзінка, якая ўтвараецца спалучэннем самастойных слоў на аснове падпарадкавальнай сувязі; галоўным кампанентам словазлучэння з’яўляецца слова, залежным – форма слова: новы дом, чытаць газету, змагацца за мір. Як і слова, словазлучэнне выконвае намінатыўную функцыю і з’яўляецца будаўнічым матэрыялам для сказа, які выкарыстоўваецца ў працэсе моўных зносін.

Словазлучэне ўзнікае ў працэсе маўлення і ўсведамляецца як здабытак сказа, яно вычляняецца са аказа. Напрыклад, са сказа Уздоўж і ўпоперак Беларусь можна праехаць за адзін дзень “здабываем” словазлучэнні можна праехаць Беларусь, можна праехаць уздоўж і ўпоперак, можна праехаць за

Словазлучэнне — сінтаксічная канструкцыя, утвораная аб’яднаннем двух або больш знамянальных слоў на аснове падпарадкавальнай сувязі. Словазлучэнне – гэта сінтаксічная адзінка, якая ўтвараецца спалучэннем двух і больш самастойных слоў на аснове падпарадкавальнай сувязі ( дапасавання, кіравання, і прымыкання (хутка выканаць заданне, добра выступіць на сходзе);

Словазлучэнні класіфікуюцца паводле: 1) ступені лексічнай спаянасці кампанентаў, 2) марфалагічнага выражэння галоўнага кампанента, 3) структуры, 4) сэнсавых адносін паміж кампанентамі словазлучэння, 5) відаў падпарадкавальнай сувязі. Паводле ступені лексічнай спаянасці кампанентаў словазлучэнні падзяляюцца на свабодныя і несвабодныя. У свабодных словазлучэннях кампаненты захоўваюць лексічную самастойнасць, могуць замяняцца іншымі словамі (звонкагалосая песня, цудоўная песня. цудоўная зямля), кожны кампанент з’яўляецца асобным членам сказа. У несвабодных словазлучэннях кампаненты поўнасцю або часткова страцілі лексічную самастойнасць. не могуць замяняцца іншымі словамі (біць бібікі, мазоліць вочы, набіць руку), усе словазлучэнне - адзін член сказа.

Паводле марфалагічнага выражэння галоўнага кампанента словазлучэнні падзяляюцца на іменныя, дзеяслоўныя і прыслоўныя. У іменных выдзяляюцца назоўнікавыя (з назоўнікам у ролі галоўнага кампанента): Коласава спадчына, сусед справа, гонар Беларусі; прыметнікавыя (з прыметнікам у ролі галоўнага кампанента): мокры ад дажджу, поўны сіл, знаёмы з маленства; лічэбнікавыя (з лічэбнікам у ролі галоўнага кампанента): адзін з нас, двое наперадзе, першы ў чарзе; займеннікавыя (з займеннікам у ролі галоўнага кампанента): кожны з класа, нехта з прысутных, ніхто іншы. У дзеяслоўных словазлучэннях галоўны кампанент выражаецца спрагальнымі або неспрагальнымі формамі дзеяслова - інфінітывам, дзеепрыслоўем і дзеепрыметнікам: чытае кнігу, верыць у

Сінтаксіс ... Надзённая неабходнасць ці знарочыстае ўскладненне і без таго няпростага жыцця? .. Аднак хто з нас ні сутыкаўся часам з немагчымасцю зразумець дзіцяці, яки не авалодаў яшчэ ў поўнай меры законамі мовы? Або замежніка, які будуе сваё маўленне па незразумелых нам прынцыпах? Гэта неразуменне ёсць вынік няведання і, як следства, непрымянення гэтымі людзьмі правілаў сінтаксісу.

Такім чынам, якая ж роля сінтаксісу? У перакладзе з грэцкага слова "сінтаксіс" азначае "пабудова" і прама паказвае на неабходнасць парадкавання адзінак мовы. Такім чынам, узнікненне сінтаксісу ў нашым жыцці выклікана патрэбай людзей у зносінах, іх імкненнем арганізаваць сваё маўленне так, каб найлепшым чынам перадаць інфармацыю і эмоцыі. Інакш кажучы, дробных адзінак мовы - слоў - недастаткова для таго, каб выказаць разнастайнасць чалавечых эмоцый і складанасць думак; для паўнавартаснага зносін неабходныя больш буйныя сінтаксічныя адзінкі.

Такім чынам, культура чалавечых зносін прадугледжвае веданне сінтаксісу як універсальнага інструмента, які арганізуе нашу гаворку згодна ўнутраным законам беларускай мовы.