1. Спішыце тэкст, раскрываючы дужкі, устаўляючы прапушчаные знакі прыпынку. Растлумачце ўстаўленыя арфаграмы
2. Перакладзіце на беларускую мову і праскланяйце словы і словазлучэнні
3. Падбярыце па 3 выразы з публіцыстычнага, навуковага, афіцыйна-справавога стыляў і складзіце з імі сказы выразнай функцыянальна-стылявой прналежнасці
4. Выпішыце з артыкула па спецыяльнасці 10 словазлучэнняў ці слоў тэрміналагічнаха характару і перакладзіце іх на беларускую мову. У тэрміналагічным слоўніке знайдзіце тлумачэнні гэтых слоў
5. Падбярыце тэкст па спецыяльнасці на рускай мове, у якім былі б дззепрыметныя і дзеепрыслоўныя словазлучэнні, і перакладзіце яго на беларускую мову (100 самастойных слоў)
6. Знайдзіце і запішыце адказ на пытанне
1. Спішыце тэкст, раскрываючы дужкі, устаўляючы прапушчаные знакі прыпынку. Растлумачце ўстаўленыя арфаграмы.
Мінск – сталіца нашай незалежнай Рэспублікі Беларусь.
Светлая і разам з тым цяжкая доля выпала гораду, бо ўзнік ён на вялікіх дарогах, што вядуць з захаду на ўсход і з поўначы на поўдзень. А па гэтых дарогах ішлі не только добрыя людзі, а і не людзі – драпежнікі, якія колькі разоў спрабавалі захапіць Мінск, надзець на яго жыхароў ярмо, зрабіць нявольнікамі. Гэтак было, як пішуць летапісцы, і дзвяцьсот гадоў таму, калі князі-браты Яраславічы Ізяслаў, Святаслаў і Усевалад рушылі ў паход, падышлі да ракі Нямігі, дзе стаяла крэпасць, збудаваная полацкім князем Усяславам. Яго войска выступіла насустрач заваёўнікам, але сілы былі няроўныя. Шмат воінаў загінула тады, а князь Усяслаў трапіў у палон. Мінскім князем стаў яго сын Глеб.
Сяліліся гараджане каля замка па берагах Нямігі і Свіслачы. Гэта была пераважна бедната, якая працавала на багатых, а сама мела толькі хлеба кавалак на жыццё ды якую апранаху на кожны дзень. Але як толькі набягалі заваёўнікі, мінчане ўмелі абараняцца. Пяць разоў горад выгараў ад пажару дашчэнту і зноў адбудоўваўся. Такая была ў людзей любоў да роднага месца, воля, каб жыць, ладзіць новую спадчыну.
Незалежнай – «не» пішацца разам з поўными дзеепрыметнікамі, калі няма залежных слоў.
Рэспублікі Беларусь – назвы краін пішацца з вялікай літары (уласныя назоўнікі).
З тым – прынзоўніка «с» не існуе.
Цяжкая – літара ц пішацца перад галоснымі е, ё, ю, і, я і перад мяккім знакам.
2. Перакладзіце на беларускую мову і праскланяйце словы і словазлучэнні.
1. Доработанная рукопись – даработаны рукапіс
Н. даработаны рукапіс
Р. даработанага рукапісу
Д. даработанаму рукпісу
В. даработаны рукапіс
Т. даработаным рукапісам
М. (у) даработаным рукапісе
3. Падбярыце па 3 выразы з публіцыстычнага, навуковага, афіцыйна-справавога стыляў і складзіце з імі сказы выразнай функцыянальна-стылявой прналежнасці.
Публіцыстычны стыль: у гармоніі матэрыяльнага з духоўным, гіне пад пяскамі часу, пранікнем да творчасці беларускіх пісьменнікаў.
Грамадства ва ўсе часы, у самых розных стагоддзях развіваецца ў гармоніі матэрыяльнага з духоўным. Матэрыяльнае часта гіне пад пяскамі часу, духоўнае – застаецца... Уважліва прынікнем да творчасці беларускіх пісьменнікаў сярэдняга пакалення, і кожнаму стане зразумела: наша літаратура жыве, дыхае, развіваецца. Трэба толькі схацець гэта пабачыць (Часопіс «Маладосць»).
4. Выпішыце з артыкула па спецыяльнасці 10 словазлучэнняў ці слоў тэрміналагічнаха характару і перакладзіце іх на беларускую мову. У тэрміналагічным слоўніке знайдзіце тлумачэнні гэтых слоў.
1. Блок-участок – блок-участак
Частка міжстанцыйнага перагону пры аўтаблокироўцы або пры аўтаматычнай лакаматыўнай сігналізацыі, якая выкарыстоўваецца як самастойны сродак сігналізацыі і сувязі.
2. Боковой железнодорожный путь – бакавы чыгуначны шлях
Чыгуначны шлях, пры накіравнні на які чыгуначны рухомы склад адхіляецца па стрэлкавым пераводзе.
3. Владелец инфраструктуры – уласнік інфраструктуры
Юрыдычная асоба або індывідуальны прадпрымальнік, які мае інфраструктуру на праве ўласнасці ці іншым праве і які аказвае паслугі па яе выкарыстанні на падставе дагавора.
5. Падбярыце тэкст па спецыяльнасці на рускай мове, у якім былі б дззепрыметныя і дзеепрыслоўныя словазлучэнні, і перакладзіце яго на беларускую мову (100 самастойных слоў).
Дореволюционный период в развитии железнодорожного транспорта в Казахстане
Годом основания железнодорожного транспорта в Казахстане считается 1904 год, когда началось строительство Оренбург-Ташкентской железной дороги протяженностью 1668 км. Эта магистраль была введена в эксплуатацию в 1905-1906 годах, соединив европейскую Россию со Средней Азией. Вдоль железнодорожной линии выросли города и промышленные центры: Актюбинск, Новоказалинск, Туркестан, Кызылорда, Аральск и другие.
В 1914-1924 годах сооружена Семиреченская дорога Арысь-Пишпек –часть будущего Турксиба, в 1915 году –магистраль Челябинск–Троицк–Кустанай. По казахстанской земле пролегли 122 км построенной в 1915-1917 годах Алтайской железной дороги (Новосибирск-Семипалатинск). Кроме этого, на северо-востоке Казахстана до 1918 года функционировала 117-километровая Воскресенская дорога нормальной ширины Экибастуз-Воскресенская пристань (Ермак, ныне Аксу), а в центральном Казахстане 40-километровая узкоколейная дорога Караганда – Спасский завод и 120 километровые Байконурские угольные копи – Карсакпай.
Дарэвалюцыйны перыяд у развіцці чыгуначнага транспарту ў Казахстане
Годам заснавання чыгуначнага транспарту ў Казахстане лічыцца 1904 год, калі пачалося будаванне Арэнбург-Ташкенцкай чыгункі працягласцю 1668 км. Гэта магістраль была ўведзена ў эксплуатацыю ў 1905-1906 гадах, якая злучыла еўрапейскую Расію з Сярэдняй Азіяй.
6. Знайдзіце і запішыце адказ на пытанне.
«Мова і маўленне. Асноўныя тыпы маўлення»
Спосабам існавання і праяўлення мовы з'яўляецца маўленне. Тэрмін «маўленне» абазначае «вуснае і пісьмовае валоданне моваю; моўная дзейнасць». Мова і маўленне – паняцці блізкія, узаемазвязаныя, але розныя. Калі мова – гэта сістэма сродкаў зносін, то маўленне – рэалізацыя гэтай сістэмы, ці функцыянаванне мовы.
Як узнікла маўленне? Гэтае пытанне і па сёння цікавіць многіх вучоных. Адныя кажуць, што яе папярэднікам было цмоканне языком, якім і зараз «размаўляюць» народы Афрыкі. Іншыя – што маўленне з'явілася з асаблівых «матчыных» гукаў, якімі баюкалі немаўлятаў першабытныя маці. Брытанскія генетыкі выявілі нават ген, які адказвае за развіццё моўных здольна-цяў, і зараз шукаюць прычыну яго мутацый, каб назаўсёды пакончыць з картавасцю і шапялявасцю і ўвогуле з усімі дэфектамі маўлення.
Маўленне – двухбаковая з'ява: гэта працэс (маўленчая дзейнасць, якая падзяляецца на гаварэнне, слуханне, чытанне і пісьмо) і вынік гэтага працэсу, рэалізацыя (выказванне і тэкст).
Адрозніваюць унутранае і знешняе маўленне.
Калі афармленне думкі адбываецца без выказвання – гэта ўнутранае маўленне, а з выказваннем (вусным ці пісьмовым) – гэта знешняе маўленне.
