Фразеалагізмы ў творах беларускіх пісьменнікаў
Фразеалагізмы ў творах беларускіх пісьменнікаў
У беларускай мове будаўнічым матэрыялам, «цаглінкамі» для сказаў служаць не толькі словы, але і фразеалагізмы – устойлівыя моўныя адзінкі, якія спалучаюцца са словамі свабоднага ўжывання і маюць цэласнае значэнне. Гэта, напрыклад, такія кароткія, але змястоўныя і трапныя выразы, як аршын з шапкаю, выйсці сухім з вады, гады ў рады, дзірка ад абаранка, малоць не падсяваючы, сабакам сена касіць, следам за дзедам, як босаму разуцца. Іх у нашай літаратурнай мове больш за шэсць тысяч.
Мэта маёй працы : даведацца, якую ж ролю выконваюць фразеалагізмы ў творах беларускіх пісьменнікаў.
Задачы даследавання: найсці і прааналізаваць літаратурную мэтазгоднасць ужывання фразеалагізмаў у творах Янкі Купалы, Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча, Андрэя Макаёнкі і Івана Мележа.
Адразу трэба адзначыць, што адсутнасць у творы фразеалагізмаў ці слабае выкарыстанне гэтага найбагацейшага сродку мастацкай выразнасці пазбаўляе мову нацыянальнага каларыту, часам робіць яе бледнай i бясколернай, падобнай на няўдалы пераклад з чужой мовы.
Пісьменнікі слушна называюць фразеалагізмы самародкамі, самацветамі роднай мовы, залацінкамі народнай мудрасці. Каб залацінка гэта свяцілася ў пісьмовым тэксце, пісьменнікам трэба выкарыстоўваць іх умела і дарэчы.
Такімі пісьменнікамі, якія ўмела выкарыстоўваюць самацветы роднай мовы, з'яўляюцца Янка Купала, Іван Мележ, Андрэй Макаёнак, Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч. Яны, ствараючы мастацкі вобраз герояў літаратурных твораў, раскрываюць яго не толькі праз дзеянні i ўчынкі, але i праз яго мову. Кожны персанаж характарызуецца сваёй, асаблівай мовай. Фразеалагізмы індывідуалізуюць маўленне герояў, выступаюць своеасаблівым знакам прыналежнасці персанажа да пэўнага грамадскага асяроддзя.
Фразеалагізмы, як правіла, неаднолькава актыўныя ў маўленні розных персанажаў. Ёсць у маўленні таго ці iншaгa героя фразеалагізмы, якія яны або ix вельмі мала, ці зусім няма — гэта гаворыць пра многае з характарыстычнага пункту гледжання.
1. Беларуская палічка. Беларуская электронная бібліятэка. Купала Я. Паўлінка. [Электронны рэсур]. Рэжым доступу: https://knihi.com/Janka_Kupala/Paulinka.html.
2. Беларуская палічка. Беларуская электронная бібліятэка. Дунін-Марцінкевіч В. Пінская шляхта. [Электронны рэсур]. Рэжым доступу: https://knihi.com/Vincent_Dunin-Marcinkievic/Pinskaja_slachta.html.
3. Лепешаў, І.Я. Слоўнік фразеалагізмаў: у 2 т. / І.Я. Лепешаў. – Мінск: Беларус.энцыклапедыя імя П.Броўкі, 2008. – Т.1. А–Л. – 672 с.
4. Лепешаў І.Я. Лінгвістычны аналіз тэксту. [Электронны рэсур].- Рэжым доступу: https://ebooks.grsu.by/lepeshay/11-frazealagizmy.htm.
5. Мележ І. Людзі на балоце.- Мінск, 1995. – 234 с.
