Крэўская унія. Грамадзянская вайна 1386 – 1392 гг. У вялікім княстве літоўскім

Гісторыя нашай краіны – вельмі складаная і заблытаная. Як вядома, тэрыторыя сучаснай Рэспублікі Беларусь у розныя часы была пад уладай розных дзяржаў: Кіеўскай Русі, Вялікага княства Літоўскага, Рэчы Паспалітай, Маскоўскага і Польскага княстваў. Ва ўсе гэтыя часы па-рознаму складваўся працэс дзяржаўнасці, працэс фарміравання беларускай нацыі. 

Асобнай увагі заслугоўвае Вялікае княства літоўскае. ВКЛ, якое існавала з сярэдзіны 13 ст. па 1795 г., упершыню сабрала разам усе беларускія землі. І сёння межы РБ практычна дакладна супадаюць з межамі ВКЛ.  ВКЛ было сціснута з усіх бакоў іншымі дзяржавамі. Улады ВКЛ павінны былі пастаянна наладжваць правільныя знешныя ўзаемадзеянні. 

Актуальнасць гістарычнай тэмы, якая асвятляецца ў рэфераце, вызначаецца тым, што нельга не ведаць гісторыю сваёй краіны. Для таго, каб правільна фарміраваць дзяржаўную уладу ў цяперашнім часе, трэба ведаць, як складвалася дзяржаўная ўлада ў мінулыя часы. Пры размове аб сучаснасці нашай дзяржавы, не трэба забываць аб тых аспектах гісторыі, якія істотным чынам паўплывалі на яе фарміраванне і станаўленне як самастойнай дзяржавы, таму што мінулае з’яўляецца неад’емнай часткай багацця краіны.

Мэты дадзенай работы: даследаванне Крэўскай уніі, Грамадзянскай вайны 1386 – 1392 гг. у Вялікім княстве Літоўскім. 

Задачы работы:

1) апісанне дынастычнай барацьбы ў Вялікім княстве Літоўскім у канцы 70 – пачатку 80-х гг. ХІV ст.; 

2) апісанне падрыхтоўкі, заключэння, зместу і выніку Крэўскай уніі;

3) апісанне грамадзянскай вайны 1386 – 1392 гг. у Вялікім княстве Літоўскім і Востраўскага пагаднення;

4) апісанне Гарадзельскай уніі 1413 г. 

Пры напісанні работы была выкарыстана падручнікі і даведнікі па гісторыі Беларусі. 

Пасля смерці Альгерда (1377 г.) улада, абмінаючы старэйшых братоў, перайшла да аднаго з яго сыноў, Ягайлы, але браты адмовіліся яго прызнаць. Некаторыя самастойныя князі адразу пачалі адыходзіць ад ВКЛ. Увосень таго ж года адзін са старэйшых Альгердавічаў Фёдар Ратненскі прынёс прысягу польскаму і венгерскаму каралю Людовіку Анжуйскаму, сцвярджаючы, што мае большую ўладу, чым Ягайла. Зімой 1377-78 гадоў Андрэй Полацкі пераехаў спачатку ў Пскоў, а потым у Маскву. Праз год Дзмітрый Альгердавіч Бранскі трапіў пад Маскву.

Верагодна, Уладзімір Кіеўскі здаўся пад пратэктарат Арды, калі пачаў выпускаць уласныя манеты з выявай татарскай тамгі. Тым часам у 1378 г. Скіргайла здзейсніў дыпламатычную паездку ў Еўропу, дзе вёў перамовы аб магчымым хрышчэнні Літвы ў каталіцтва і шукаў падтрымкі ў барацьбе з маскоўскімі (і, магчыма, айчыннымі) «схізматыкамі».

Рост унутранай напружанасці прывёў да паралічу ўсходняй палітыкі ВКЛ у вельмі адказны момант. У 1380 г. Ягайла, саюзнік Залатой Арды Мамая, адступіў на яго падтрымкі ў Кулікоўскай бітве (магчыма, з-за ненадзейнасці яго войска), што шмат у чым вызначыла паражэнне Мамая ад Дзмітрыя Данскага. Улічваючы тое, што сілы маскоўскіх і татарскіх войскаў у Кулікоўскай бітве былі амаль збалансаваныя (гэта тлумачыць вельмі вялікія страты пераможцаў), можна не сумнявацца, што сумесныя сілы Ягайлы і Мамая мелі б вялікую перавагу.

Тое, што войска ВКЛ спазнілася на бітву, прывяло да страты рэальнага шанцу выдаліць Маскоўскі аб'яднаўчы цэнтр і забяспечыць поўную перавагу ВКЛ на прасторы старажытнарускай цывілізацыі. Затое захаваліся два цэнтры прыцягнення. Канкурэнцыя паміж імі ў далейшым вызначыла палітычную атмасферу і ход этнічных працэсаў ва Усходняй Еўропе на працягу некалькіх стагоддзяў. Ніякіх намаганняў для захавання незалежнай Літоўскай мітраполіі не было, калі мітрапаліт Кіеўскі і літоўскі Кіпрыян пасля смерці маскоўскага мітрапаліта Алексія стаў адзіным мітрапалітам усяе Русі, а вясной 1381 г. пераехаў у Маскву. Гэтую палітыку Ягайлы і яго паслядоўнікаў можна было растлумачыць не толькі ўнутраным супраціўленнем, але і расчараваннем у перспектыве далейшай усходняй экспансіі.

Звяртанне Вільні да заходняга вектару закранула інтарэсы старога Кейстута, які яшчэ пры жыцці Альгерда «спецыялізаваўся» на заходняй палітыцы. Яго незадаволенасць яшчэ больш абвастрылася інтрыгамі крыжакоў, якія ў 1380 г. заключылі з Ягелам асобнае пагадненне, аб'ектыўна накіраванае супраць Кейстута. Вынікам стала спрэчка паміж Кейстутам і Ягайлам у 1381-82 гадах, падчас якой Кейстут спачатку пасадзіў Ягела ў турму і пакараў смерцю Вайдзіла, але ў наступным годзе Ягайла схапіў яго і забіў у турме. Сын Кейстута Вітаўт цудам пазбег смерці і ўцёк у Прусію.

Пераможцы Ягайла і Скіргайла разам са сваім галоўным дарадцам Гонэлем у падтрымку крыжакоў былі вымушаны падпісаць восенню 1382 г. шэраг дагавораў з крыжацкім ордэнам і абавязваліся на працягу чатырох гадоў перайсці ў каталіцтва. Гэта сведчыць аб тым, што канчатковы выбар насамрэч быў зроблены, хоць і не быў нідзе зафіксаваны.