Методыка складання сачыненняў на аснове жыццевага вопыту і творчага ўяўлення
Спіс выкарыстанай літаратуры
Методыка складання сачыненняў на аснове жыццевага вопыту і творчага ўяўлення
На сучасным этапе свайго развіцця грамадства прад’яўляе да асобы чалавека ўсё больш высокія патрабаванні. Ва ўмовах росту сацыяльнай канкурэнцыі маладому чалавеку неабходна ўмець не толькі творча, але і эфектыўна прымяняць тыя веды, уменні, навыкі, якімі ён валодае. А для таго, каб выхоўваць чалавека запатрабаванага грамадствам, сённяшні адукацыйны працэс павінен стварыць патрэбныя ўмовы для ўсебаковага, гарманічнага развіцця асобы вучня. Для гэтага трэба, каб навучальная дзейнасць насіла, па многіх паказчыках, творчы характар. Грамадству неабходны людзі, якія, найперш, валодаюць словам, умеюць абараніць свае перакананні, погляды, творча ўключыцца ў працэс міжасобаснай камунікацыі.
Але ж праблема развіцця звязнага, лагічнага, дакладнага маўлення вучняў, якое з’яўляецца важным паказчыкам духоўнай культуры асобы, набывае ў наш час вострае гучанне. Навукова-тэхнічны прагрэс, ранняе развіццё сучасных дзяцей і, адпаведна, ранняе далучэнне іх да працэсу глабальнай інфарматызацыі грамадства, моцны ўплыў смартфонаў, інтэрнета і разнастайных сацыяльных сетак часта надае негатыўнае ўздзеянне на маўленне дзіцяці. Дапамагае ў вырашэнні гэтага пытання камунікатыўны прынцып у адукацыі, які накіраваны на тое, каб у працэсе творчай дзейнасці вучні набывалі асноўныя маўленчыя якасці. Развіццё маўлення ў школе, як трапна адзначае А. Руцкая, “выпрацоўвае ўменне добра гаварыць, садзейнічае разумоваму развіццю, развівае вобразнае мысленне і творчыя здольнасці, выхоўвае літаратурны густ” [1]. Адным з самых эфектыўных сродкаў рэалізацыі камунікатыўнага навучання з’яўляецца сачыненне.
Паводле айчыннага метадыста С.І. Цыбульскай, “сачыненне – работа творчага характару, якая патрабуе дакладнага, аргументаванага і лагічна паслядоўнага выкладання ўласных думак на пэўную тэму” [2, с. 30]. Пры напісанні сачыненняў выяўляюцца творчыя здольнасці вучняў, глыбіня іх ведаў, самастойнасць думак і выказванняў, уменне дакладна і вобразна выказваць свае думкі і пачуцці.
На ўроках беларускай мовы часцей за ўсе практыкуюцца сачыненнi па карцiне i сачыненнi на аснове асабiстых назiранняў, жыццёвых уражанняў i ўласнага вопыту школьнiкаў. Кожны з гэтых вiдаў мае сваю спецыфiку i вызначаецца асаблiвасцю методыкi правядзення.
Вучням пачатковай школы прасцей даюцца сачыненні, напiсаныя на аснове асабiстых назiранняў, жыццёвых уражанняў i ўласнага вопыту. Гэта звязана з іх узроставымі асаблівасцямі знаходзіць незвычайнае ў звычайным, усё ім падаецца займальным, выклікае шырокае кола пытанняў, на якія яны шукаюць і знаходзяць адказы. Гэты жыццёвы вопыт і з’яўляецца асновай для творчай работы. Галоўная праблема складаецца ў немагчымасці, узроставай няздольнасці малодшых школьнікаў правільна, лагічна, паслядоўна падаць назапашаны матэрыял.
1. Руцкая, А.В. Спецыфіка развіцця вуснага маўлення на ўроках беларускай літаратуры / А.В. Руцкая // Электронны рэсурс : http://ebooks.grsu.by/vikl_bel_lit/27-1-spetsyfika-razvitstsya-vusnaga-ma-lennya.htm.
2. Цыбульская, С.І. Настольная кніга настаўніка беларускай мовы і літаратуры: метадычныя рэкамендацыі і нарматыўныя патрабаванні / С.І. Цыбульская. – 2-е выд., перапрац. – Мінск: Сэр-Віт, 2009. – 288 с.
3. Свірыдзенка, С.І. Методыка выкладання беларускай мовы і літаратурнага чытання: электронны вучэбна-метадычны комплекс / Н.М. Антановіч, С.І. Свірыдзенка. – Мінск: БГПУ, 2019. – 266 с.
