Уводзіны
Паходжанне тэрміна «Беларусь»
Заключэнне
Літаратура
Уводзіны
Паходжанне назвы «Белая Русь» незразумела. Першае згадванне назвы «Белая Русь» адносіцца да XIII стагоддзя.
У 1918 годзе была абвешчана Беларуская Народная Рэспубліка. А 1 студзеня 1919 году ў Смаленску ўтворана Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусь (ССРБ). У лютым 1919 года ўтворана Літоўска-Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка (ЛітБел). 19 ліпеня 1919 гады. СНК ЛітБел прыняў пастанову аб перадачы ўсіх спраў Мінскаму губернскаму РВК. Польскія войскі занялі частку тэрыторыі Беларусі, уключаючы Мінск (8 жніўня 1919). З 1922 года назва краіны - БССР (Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка). Пасля распаду СССР Рэспубліка Беларусь становіцца правапераемніцай БССР.
Паходжанне тэрміна «Беларусь»
У мінулым зямлі, якія адносяцца да Русі, ўдастойваліся розных эпітэтаў. Гістарычна вядома, што даўней існавалі назвы: Чырвоная, галіцкага, Холмская, Чорная, Вялікая, Малая і, нарэшце, Белая Русь. Прычым самым жыццяздольным з гэтых паэтычных назваў аказалася менавіта вызначэнне «Белая», замацаваўся ў назве цяпер суверэннай дзяржавы, нашай роднай краіны Рэспублікі Беларусь.
Расійскі акадэмік У.І. Ламанский паказвае на старажытнасць назвы «Белая Русь». Ён спасылаецца на нямецкага паэта канца ХIV - пачатку ХV стст. Пятра Сухенвурт, які ў сваіх паэмах згадвае пра Белую Русь, называючы яе «Weissen Renzzen».
Польскі пісьменнік ХIV стагоддзя Ян Чарнковски, які склаў цікавыя запіскі аб сваім часе, распавядае пра тое, што літоўскі князь Ягайла быў заключаны са сваёй маці «in guodam Castro Albae Russiae Polozk diсto», г.зн. ў замак пад арышт у Белай Русі. Падобныя ж ўказанні пра назву Беларусі знаходзіліся ў лістах Вітаўта 1413-1442 гг. «Ва ўсіх пералічаных месцах - кажа Карскі - гаворыцца пра Белую Русь, як пра што-то цалкам вядомым, ўсім зразумелым. Адсюль натуральна варта заключэнне, што гэта назва была агульнавядомым, жывым, народным, здаўна ужывальным выразам «. Акадэмік Ламанский пацвярджае, што з вялікай верагоднасцю можна меркаваць, што яно «старажытнае стагоддзя Альгердавага і нават Гедыминова, што яно існавала ўжо ў канцы і нават у сярэдзіне ХIII стагоддзя».
Аднак першае згадванне пра Белую Русь у пісьмовых крыніцах даводзіцца толькі на сярэдзіну XIV ст. Спачатку гэта абазначэнне ставілася да ўсходняй Русі ці да земляў, якія належалі Маскоўскага княства. На адной з еўрапейскіх карт таго часу (1507) нават пазначана: «Расія Белая, ці Масковія». Мяркуючы па ўсім, паходжанне назвы звязана з старажытнарускім горадам Растоў, Мурам, у якім, паводле «Аповесці мінулых гадоў», правілаў яшчэ брат Рурыка Синеус. Горад і аднайменнае возера, якое на картах малявалі надмерна вялікім, былі авеяны завабную легендамі.
Заключэнне
Гісторыя паходжання тэрмінаў «Белая Русь», «беларусы» складана і заблытана. Навукоўцы сыходзяцца ў меркаванні, што Непасрэдна тэрмін вельмі шаноўных гадоў, яго Станаўленне сыходзіць сваімі каранямі ў XII-XIII стагоддзя і нават раней. Але адзінага меркавання, Адзінай трактоўкі таго, чаму, ж наша Русь усё, ж Белая, няма. Па адным трактоўка гэта звязана з колерам альбо адзення і валасоў Мясцовая жыхароў, альбо з характэрным белым колерам мясцовасці. Іншыя трактоўкі звязваюць белы колер з геаграфічным размяшчэнне. Трэція звязваюць значэнне тапоніма «белая» з спрадвечна Значэнне белага колеру, г.зн. чыстая, непакорлівая, свабодная, святая. Ёсць здагадкі, якія злучаюць тапаніміку Беларусі і ўсёй Рускай раўніны са старажытным індыйскім міфам аб Шамбалу. Усе гэтыя трактоўкі маюць права на існаванне, верыць у іх ці не - гэта ўжо справа дзясятая.
У любым выпадку, гісторыя паходжання тэрмінаў «Белая Русь» і «беларусы» мільгае яркімі падзеямі, імёнамі знакавых асобаў, якія ўплываюць на лёс ўсіх усходнеславянскіх зямель. Гэта гісторыя, гэта мінулае ... І такім мінулым Не стыдно ганарыцца, Не стыдно паважаць, памятаць і шанаваць. Бо, як той казаў, у таго, хто не памятаць свайго мінулага ,: не можа быць будучыні. А з такім мінулым, сучаснасць і будучыня наша проста абавязаная быць і стаць не памяншаецца хвалебна. Так, і сам тэрмін «белы» накладвае пэўную адказнасць на нас, тых, хто цяпер жыве на землях, спрадвеку званых белымі.
1. Жучкевич В.А. Топонимика Белоруссии. – Мн.: «Наука и техника», 1968.
2. Рылюк Г.Я. Истоки географических названий Беларуси с основами общей топонимики. – Мн.: «Веды», 1997, 1999 (2 изд.).
3. Карский Е. Ф. Белорусы. Т. 1-3. 1904-1922. Т. 1 Введение к изучению языка и народной словесности. Вильна, 1904. С. 114-118.
4. Чамярыцкі В., Жлутка А. Першая згадка пра Белую Русь – XIII ст.! // Адраджэнне. Гістарычны альманах. Вып. 1. Мн., 1995. С. 143-152 (бел.)
5. Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т. 1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковавга засялення да сярэдзіны XIII ст. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) і інш. – Мн., 2007 – С. 334.
6. Гісторыя Беларусі ў 6 т. Т.5. – Мн, 2007. – С. 93.
