Янка Купала Контрольная

                      

Пейзажную лірыку Янкі Купалы можна падзяліць на дзве выразныя плыні. Да першай, большай колькасна, належаць вершы, якія зместам, ідэйнай устаноўкай непасрэдна пераклікаюцца з праявамі грамадскага жыцця або настроямі лірычнага героя.

Паэтызацыя вясны займае ў лірыцы Янкі Купалы прыкметнае месца. Можна сказаць, што з усіх пор года паэт найбольш любіць менавіта вясну. Гэтай пары года прысвечаны верш “Вясна”. Бліскучы, іскрысты верш гэтай мае пераважна прыродаапісальны характар. Вясна — абуджэнне прыроды, аднаўленне жыцця, гамляецца спяваць ей бадзёрыя, поўныя захаплення гімн.

У спадчыне Я. Купалы, якая ўключае цица ў кола дзіцячага чытання, дамінуюць творы з сацыяльнымі матывамі. Тэма нешчаслівага лесу дзяцей і падлеткаў, якой у пераважнай большасці прысвечаны творы дарэвалюцыйнага часу, 1930х гадоў. Саступае месца адлюстраванню перспектыў лепшага жыцця ў савецкі час. Відавочнай з’яўляецца сувязь вершаваных твораў Я. Купалы з традыцыямі беларускага фальклору, што знайшло свае ўвасабленне ў адпаведных формах (калыханка, песня, забаўлбянка і інш.), вобразах (маці і яе дзеці, Бай, народныя змагары, лерсаніфікаваныя вобразы і інш.), фальклорнай паэтыцы і стылістыцы (народныя эпітэты, параўнанні, метафары, прыёмы паралелізму і інш). Купалавы творы — гэта важны складнік той часткі беларускай літаратуры, якая выконвала і выконвае надзённыя задачы выхавання маладога пакалення беларусаў. 

У вершы-дыялогу “Сын і маці” (“Мамка, мамка! Што так плнанчаш?..”, 1919) хлопчык пытаецца ў маці, чаму яна так пларчоа, гледзячы ў неба, ды яшчэ “крыжамі яго знача”. Маці акдтказвае, што ад неба залежыць ураджай, — град можа выбіць збожжа. Чорная хмара праходзіць, не зачапіўшы хату, але ж маці “плача без упынку”. I гэта надта здзіўляе сына: Мамка, мамка! Ужо мінула  Чорна хмара й не чапнула  Нашу хапгу і збажынку, / / А ты плачаш безупынку ...” Агучанае ў фінале твора пытанне сына застаецца без адказу. Верш заканчваецца шматкроп’ем. Яго сэнс, як і магчымы сэнс не агучанага маткаю адказу, дастаткова складана растлумачыць чытачу-дзіцяці. У той жа час выхавацель, настаўнік, пры неабходнасці можа мець на ўвазе наступнае тлумачэнне акрэсленага вышэй абрыву, умаўчання ў гэтым вершы. Такі фінал гутаркі маці і сына невыпадковы. Ён дае магчымасць змадэляваць (з пазіцыі гістарычнай рухомасці твора) канчатковае выказванне маці: хмара ў небе — гэта не апошняя (і не самая страшная) навала ў іх жыцці. І такім выпадку можа паўстаць наступнае пытанне: што маці пры гэтым мае на ўвазе? Дзеля адказу на яго варта прыгадаць, што верш быў напісаны ў 1919 г. Гэта быў перыяд, калі Я. Купала, асэнсоўваючы сучаснае жыццё (новая ўлада на Беларусі, нямецкая і бела-польская акупацыі Бацькаўшчыны), палітычныя, грамадскія перспектывы краю, знаходзіўся на раздарожжы сацыяльных сімпатый і антыпатый. Пры тгео этым, відаць, паэт дапускаў, што ад Варшавы Беларусь нел идачакаецца светлай будучыні. У той жа час і спадзяванні на Маскву ў адносінах да Беларусі ў гэты перыяд у яго былі не самымі светлымі. Па якім шляху ісці, якую яшчэ хмарув ч бакаць? Вось пытанні, на якія канчаткова ў той час не мог аидказаць ні сам паэт-Прарок, ні маці-Радзіма з яго верша. Гэта разгубленасць і хаваецца ў шматкроп’і, якім заканчваецца твор [1, c. 107].

Лірычны герой верша “Хлопчык і лётчык” — гэта маленькі рамантык новага часу. Твор вельмі ўдала перадае гераічна-рамантычныя захапленні і памкненні дзяцей савецкага часу. Варта адзначыць, што гэты верш-зварот (верш-прамова) быў папулярным сярод дзяцей на працягу цэлай эпохі. I гэта натуральна: у ім праўдзіва, жыва, пераканаўча, матывавана перададзены памкненні маленькага хлопчыка, які марыў стаць лётчыкам. Стыль гэтага твора вызначаецца меладычнасцю мовы, ён перадае рамантычную ўзнёсласць мары сямігадовага прамоўцы: “Мне ўжо надакучыла дома — у дзіцячы хадзі адно сад, / / А так паглядзеў бы, вядома, на іншы парадлак і лад. /Вазьмі ж мяне, лётчык, хачу я Пабыць у людзях, паглядзецъ, Як месяц на небе начуе, / / Як блукае ў лесе мядзведзь, /Д Як свецяцца ночкаю зоры, а днём не відаць іх. чаму, / Як рэчкі ў далёкія моры / / Улетку плыеуць і ў зіму”. Быў напісаны верш-зварот “Хлопчнык і лётчык на вайне”. Хлопчык, трэба меркаваць, усё той жа, што і ў вершы 1935 г., ал е яму ўжо болей гадоў [2, c. 250].