Белорусская литература Контрольная

Сачыненні прынята лічыць, з аднаго боку, адным з самых складаных відаў дзейнасці, а, з другога – надзвычай эфектыўным спосабам развіцця маўлення вучняў. Складанне любога віду сачынненняў прадугледжвае самастойную працу вучняў, якая заключаецца ў выказванні ці запісу асабістых думак, разважанняў на прапанаваную або вольную тэму.

Паводле П.У. Саўко, праца над сачыненнем з’яўляецца творчым працэсам і дазваляе выпрацоўваць у вучняў такія камунікатыўна-маўленчыя ўменні, як: 

– уменне разумець тэму, асэнсоўваць яе межы і паслядоўнаць раскрыцця; 

– уменне збіраць і сістэматызаваць матэрыял для сачынення; 

– уменне планаваць выказванне і будаваць яго ў адпаведнасці з планам; 

– уменне ствараць выказванне ў канкрэтным стылі і жанры; 

– уменне выказваць свае думкі правільна, у адпаведнасці з нормамі літаратурнай мовы, задачамі выказвання і асаблівасцямі маўленчай сітуацыі; 

– уменне знаходзіць у тэксце памылкі і недахопы, удасканальваць напісанае [1].

Перад настаўнікам-славеснікам стаіць няпростая задача навучыць разумець змест карціны, бачыць яе мастацкія вартасці і, натуральна, ствараць сам тэкст сачынення. Пры апісанні карціны неабходна навучыць вылучаць галоўнае і другараднае, бачыць дэталі і вызначаць адносіны паміж часткамі, апісваць усё ў патрэбнай паслядоўнасці. Адным словам, дзеці павінны ведаць, аб чым пісаць, як пісаць, у якім парадку пісаць. Акрамя таго, на ўроках з выкарыстаннем карціны і мастацтвазнаўчага тэксту да яе настаўнік мае магчымасць удасканальваць маўленчыя веды вучняў аб тэксце, тыпе і стылі маўлення.

Методыка выкарыстання карціны ці серыі малюнкаў на ўроках мовы ў спалучэнні з мастацтвазнаўчым тэкстам-апісаннем мае сваю спецыфіку: на гэтых уроках спалучаюцца два віды дзейнасці навучэнцаў – аўдзіраванне (праслухоўванне тэксту) і візуальнае ўспрыманне (разгляданне твораў выяўленчага мастацтва).

Пейзаж і тэкст, які апісвае яго, адкрываюць шырокія магчымасці для навучання сачыненню-апісанню, бо даюць гатовы не толькі наглядны матэрыял (малюнак прадметаў і з’яў рэчаіснасці), але і слоўны. Пры выкарыстанні падыходнага тэксту працэс ўтрымання навочнага ладу і яго ўтрымання ў памяці захоўваецца і ў часе, і ў прасторы. Выкарыстанне мастацтвазнаўчых тэкстаў дазваляе ліквідаваць у творах-апісаннях вучняў такія недахопы, як павярхоўнае апісанне месца, часу; няўменне правільна