1. Жанравыя і мастацкія асаблівасці творчасці Янкі Маўра на прыкладзе яго апавяданняў.
2. А. Вольскі «Свята мам». Асаблівасці выкарыстання верша ў рабоце з дзяцьмі.
1. Жанравыя і мастацкія асаблівасці творчасці Янкі Маўра на прыкладзе яго апавяданняў.
Янка Маўр — вядомы беларускі пісьменнік, заснавальнік новых тэм і жанраў у беларускай дзіцячай літаратуры. Ён адкрываў для юных чытачоў 1920—1950-х гадоў свет невядомых краін, адлюстроўваў барацьбу каланіяльных народаў супраць сацыяльнага прыгнёту і сутнасць гэтага прыгнечання (“Сын вады”, апавяданні “Слёзы Тубі”, “Незвычайная прынада”, “Лацароні” і інш.). Таксама паказваў праявы жыцця, захапленні, мары юнакоў, дзяцей з замежных краін (аповесць “Сын вады”) і з савецкай дзяржавы (аповесці “Палескія рабінзоны”, “ТВТ”, апавяданні “Бярозавы конь”, “ Падарожжа вакол дома”, “На крызе”, “Шапка” і інш.), ствараў фантастычны свет вандровак, тэхнічных планаў і іх здзяйснення (казка “Вандраванне па зорках”, аповесць “Фантамабіль прафесара Цылякоўскага”) і інш. Творы Я. Маўра пра далёкія краіны назаўсёды замацавалі за ім славу выдатнага майстра прыгодніцкага жанру, яго называюць беларускім Жулем Вернам. Літаратурная спадчына гэтага пісьменніка напоўнена пазнавальным зместам, агульначалавечымі ідэямі дабра і справядлівасді. У гэтым заключаецца іх актуальнасць і для нашага часу.
Я. Маўр займаўся зборам дзіцячых успамінаў пра вайну, якія затым увайшлі ў кнігу “Ніколі не забудзем” (1948) — унікальную дакументальную крыніцу, напісаную сэрцамі і памяццю дзяцей, што адчулі на сабе жах, пакуты і страты ў перыяд Вялікай Айчыннай вайны. У яе ўвахордзяць апавяданні “Запіска”, Завошта”, “Дом пры дарозе” «Шчасце», «Бярозавы конь», «Максiмка».
Аповесць “Чалавек ідзе” (1924 год) - першы значны твор Янкі Маўра. У ім выявілася яго ўменне расказаць пра складанае проста і займальна. У сённяшні час, надзвычай напоўнены разнастайнай інфармацыяй, гіпотэзамі, тэорыямі пра паходжанне чалавека і першыя вопыты яго жыцця, гэты твор не страчвае свайго пазнавальнага значэння для маленькіх чытачоў і гарманічна ўпісваецца ў кантэкст той часткі прыгожага пісьменства і анімацыйнага кіно (напрыклад “Кароль Леў” і “Ледніковы перыяд”), якія распавядаюць пра “шлях з цемры” чалавека.
2. А. Вольскі «Свята мам». Асаблівасці выкарыстання верша ў рабоце з дзяцьмі.
Сваю паэтычную дзейнасць Артур Вольскі пачаў у 1945 годзе: вершы для дарослых і дзяцей, аповесці і апавяданні, п'есы для юнацтва і аперэтачныя лібрэта, мастацкія і дакументальныя кінасцэнарыі, інтэрмедыі для эстрады і цырка, літаратурныя і публіцыстычныя артыкулы. Але найбольш увагі пісьменнік удзяляе юным чытачам. Яго творы памагаюць лепш зразумець дзяцей, глыбей пранікнуць у дзіцячы свет.
Творы Артура Вольскага карыстаюцца шырокай папулярнасцю сярод юных чытачоў. Яго дзіцячыя кнігі ў асноўным адрасаваны дашкольнікам і малодшым школьнікам. У творах пісьменніка маленькі чытач знойдзе пэўныя жыццёвыя урокі - урокі чуласці, дабрыні, адкрытасці, дружбы. Урокі любві да роднай зямлі, мовы, да сваёй Бацькаўшчыны.
Вершы Артура Вольскага найперш прывабліваюць сваей натуральнасцю, адсутнасцю штучнасці, выразным імкненнем аўтара размаўляць з малымі на зразумелай імі мове.
Паэзія, драматургія Артура Вольскага - гэта дыялог, размова роўных - пісьменніка і юнага чытача.
Верш А. Вольскага “Свята мам” прываблівае дзяцей сваёй музычнасцю, вобразнасцю і яркасцю мовы. Важнае значэнне маюць рытм і рыфма. Дзеці ў дзіцячым садку практычна знаёмяцца з гэтымі паняццямі, заўважаючы, што канцы радкоў сугучна паўтараюцца. Адначасова гэта дапамагае дзецям хутчэй запамінаць і лёгка паўтараць словы верша.
Сёння cвятa нaшыx мaм:
Пpыйдyць мaмы ў гocцi к нaм.
Мы ўciм caдaм ix чaкaлi,
Пaдapyнкi pыxтaвaлi…
Спрашчаюць запамінанне слоў паўтарэнні:
Дpyжнa шчacця пaжaдaeм,
Дpyжнa пecню зacпявaeм.
1. Вольскі Артур Віталевіч // Культура Беларусі: энцыклапедыя. - Мн.,2010- т.2.: Б-Г.-Мн.- 2011. - С. 388.
2. Гурэвіч, Э.С. Янка Маўр / Э.С. Гурэвіч // Гісторыя беларускай літаратуры X X стагоддзя. У 4 т. Т. 2 : 1921—1941. Мінск, 1999. С. 747-770.
3. Гурэвіч, Э.С. Янка Маўр / Э.С. Гурэвіч. Мінск, 1983.
4. Гурэвіч, Э.С. Янка Маўр : нарыс жыцця і творчасці / Э.С. Гурэвіч. Мінск, 2004.
5. Гурэвіч, Э.С. Вольскі А.В. //Беларуская дзіцячая літаратура (1917 - 1967). - Мн.: Наука і тэхніка, 1970. -С. 273 - 276, 278, 279,281, 283, 301, 302.
6. Макарэвіч, А.М. Беларуская дзіцячая літаратура ў тэрмінах і паняццях : дапаможнік / А.М. Макарэвіч, В.І. Караткевіч ; пад агульн. рэд. А.М. Макарэвіча. Магілёў, 2014. С. 21—24, 90—91.
7. Маўр, Я. Збор твораў : у 4 т. / Я. Маўр. Мінск, 1975—1976.
8. Смольская, В.У. Янка Маўр / В.У. Смольская // Беларускія лісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. Т. 4. Мінск, 1994. С. 257-262.
9. Чыгрын, І.П. Маўр Янка / І.П. Чыгрын // Беларускія пісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. Т. 4. Мінск, 1994. С. 256—257.
10. Яфімава, М.Б. “Дзіцячым пісьменнікам трэба нарадзіцца...” : Я. Маўр / М.Б. Яфімава // Полымя. 2008. № 5. С. 160-164.
11. Яфімава, М.Б. Цэлы свет — дзецям : творчы партрэт Янкі Маўра / М.Б. Яфімава. Мінск, 1983.