Заданне 1. Знайдзіце і запішыце разгорнуты адказ на адно з наступных пытанняў і складзіце да яго тэзісны план:
1. Паходжанне беларускай мовы.
2. Гістарычныя этапы развіцця беларускай мовы.
3. Беларуская мова сярод іншых моў свету.
4. Лёс беларускай мовы ў Расійскай імперыі.
5. Беларуская мова ў ХХ стагоддзі.
Беларуская мова сярод іншых моў свету
Тэзісны план:
1. Сем’і моў
2. Індаеўрапейская сям’я моў
3. Індаеўрапеізмы ў беларускай мове
4. Моўныя групы індаеўрапейскай сям’і
5. Групы сучасных славянскіх моў
Паводле звестак вучоных, у нашы дні вядома каля 5000 розных моў (жывых і мёртвых). Па іншых звестках, на Зямлі налічваецца ад 2,5 да 5 тыс. моў), з якіх на 180 мовах размаўляюць амаль тры з паловай мільярды жыхароў Зямлі, а 4000 моў абслугоўваюць нязначную частку насельніцтва нашай планеты. Часам мовай карыстаюцца толькі сотні і нават дзясяткі людзей.
У залежнасці ад паходжання і наяўнасці ці адсутнасці агульных рыс усе мовы свету падзяляюцца на роднасныя і няроднасныя. Роднасныя мовы аб’ядноўваюцца ў сем’і.
Мовазнаўства выдзяляе індаеўрапейскую, іберыйска-каўказскую, фіна-ўгорскую, цюркскую, мангольскую, тунгуса-манчжурскую, кітайска-тыбецкую, аўстраазіяцкую, дравідыйскую, семіта-хаміцкую, кайсанскую і іншыя групы моў, кожная з якіх складаецца або з некалькіх груп (напрыклад. фіна-ўгорская сям’я падзяляецца на дзве групы – фінскую і ўгорскую, якія, у сваю чаргу, складаюцца з некалькіх моў), або з некалькіх моў (напрыклад, дравідыйская сям’я ўключае наступныя мовы: тэлугу, тамільскую, малаялам, каннара і інш., якія пашыраны на поўдні Індыі, часткова на Цэйлоне, у асобных раёнах Пакістана і Афганістана).
Некаторыя мовы з’яўляюцца ізаляванымі, яны не ўваходзяць у склад сем’яў або груп: японская мова, на якой гаворыць звыш 110 млн. чалавек, карэйская і інш.
Заданне 2. Падбярыце з любога тэксту 10 прыкладаў марфалагічнай інтэрферэнцыі (па пяць форм роднага склону і па пяць форм меснага склону адзіночнага ліку беларускіх назоўнікаў другога скланення), а таксама 5 прыкладаў сінтаксічнай інтэрферэнцыі (глядзіце дадатак № 2). Узор: задолго до восхода солнца – задоўга да ўсходу сонца; писать по адресу – пісаць па адрасе; смеяться над собой – смяяцца з сябе.
Назоўнікі ў родным склоне адзіночнага ліку
Агонь – агню, бюракратызм – бюракратызму, рот – рота, булён – булёну, мёд – мёду.
У рускай мове было б так: огонь – огня, бюрократизм – бюрократизма, рот – рта, бульон – бульона, мед – меда.
Назоўнікі ў месным склоне адзіночнага ліку
Дарога – дарозе, шчака – шчацэ, зямля – зямлі, дыялог – дыялогу, снег – снезе.
У рускай мове было б так: дорога – дороге, щека – щеке, земля – земле, диалог – диалоге, снег – снеге.
Сінтаксічная інтэрферэнцыя
Шутить над другом – жартаваць з сябра, думать о матери – думаць пра маці, ухаживать за больным – даглядаць хворага, ухаживать за девушкой – заляцацца да дзяўчыны, подойти к дубу – падысці да дуба.
Заданне 3. Падбярыце тэкст на рускай мове (100-120 слоў) па спецыяльнасці, у якім былі б дзеепрыметныя словазлучэнні з суфіксамі -ущ- (-ющ-), -ащ- (-ящ-), -ем- (-им-) і дзеепрыслоўныя звароты. Перакладзіце яго на беларускую мову (глядзіце дадатак № 3).
Профессия воспитателя обсуждаемая испокон веков. Так кто же такой настоящий воспитатель? Воспитатель – это, прежде всего, человек дышащий своей работой. Это творческий человек, который в душе всегда остается ребенком, иначе дети не смогут принять его в свой, видимый только им, мир. С ним всегда интересно и весело, он настоящий друг для каждого малыша. Воспитатель – это, можно сказать, первый человек после мамы, с которым, поступая в дошкольное учреждение, продолжительное время находится маленький человечек. Воспитатель – это человек, сеющий добро и свет, рисующий улыбки на детских лицах. Воспитатель – пример, а чтобы быть достойным примером для своих воспитанников, необходимо много работать, работать не покладая рук, со всей душой. Выбирая профессию воспитателя, ваш выбор должен быть более чем сознательным. Работать воспитателем – значит жить, проживать каждый день с детьми.
Прафесія выхавальніка абмяркоўваецца спакон веку. Дык хто ж такі сапраўдны выхавальнік? Выхавальнік - гэта, перш за ўсё, чалавек, які дыхае сваёй працай. Гэта творчы чалавек, які ў душы заўсёды застаецца дзіцям, інакш дзеці не змогуць прыняць яго ў свой, бачны толькі ім, свет. З ім заўсёды цікава і весела, ён сапраўдны сябар для кожнага дзіцяці.
