1. Класіфікацыя казак. Асаблівасці казачнага сюжэта. Мова казак.
2. Максім Багдановіч – дзецям.
3. Аналіз паэмы Я.Коласа “Міхасёвы прыгоды”.
1. Класіфікацыя казак. Асаблівасці казачнага сюжэта. Мова казак.
Казка – адзін з любімых дзецьмі жанраў мастацкіх твораў. Дзеці любяць яе за жывасць апавядання, яркасць вобразаў, выразнасць і акрэсленнасць характараў, за прастату зместу і за багатую каларытную народную мову. Іх прываблівае ў казцы цікавы, займальны сюжэт, знаёмыя персанажы. Яна неразлучны спадарожнік дзяцінства.[2]
Народныя казкі – творы вуснай творчасці народа.
Беларускія народныя казкі характарызуюцца падабенствам да казачнага эпасу іншых славянскіх народаў, асабліва найбліжэйшых суседзяў, але маюць багата адметных рысаў. Напрыклад, моцная міфалагічная аснова і захаванне шматлікіх ведаў пра побыт і ўяўленні пра навакольны свет людзей ранейшых часоў.
Класіфікацыя казак – умоўнае падзяленне казак на тры асноўныя групы:
Казкі пра жывёл
Чарадзейныя або міфічныя казкі
Бытавыя казкі, аповеды і анекдоты
Казкі пра жывёл – найбольш старажытныя па паходжанні, змястоўнай сутнасцю сваёй яны ўзыходзяць яшчэ да такіх ранніх форм першабытнага светапогляду, як анімізм (адушаўленне)і антрапамарфізм (ачалавечванне). Трэба бачыць у іх таксама і далёкія водгук татэмізму. Па сваім змесце казкі аб жывёлах выглядаюць злучэннем чалавечага і жывёльнага элемента.
2. Максім Багдановіч – дзецям.
Максім Адамавіч Багдановіч, класік беларускай літаратуры, нарадзіўся ў 1891 г. у Мінску, у сям'і выкладчыкаў Мінскага гарадскога пачатковага вучылішча. Бацька будучага паэта — вядомы этнограф, фалькларыст і мовазнаўца Адам Ягоравіч Багдановіч у хуткім часе перавёз сям'ю ў Гродна. Там у пяцігадовымa узросце Максім страціў маці, якая памёрла ад сухотаў.
Асірацелая сям'я перабралася ў Ніжні Ноўгарад. Аднак ні вучоба ў Ніжагародскай гімназіі, ні ўдзел у студэнцкім рэвалюцыйным руху, ні слабае здароўе не здолелі перашкодзіць Максіму цікавіцца сваёй далёкай Радзімай, самастойна вывучаць беларускую мову, пісаць на ёй: у 1907 годзе ў газеце "Наша ніва" з'яўляецца першае апавяданне шаснаццацігадовага аўтара — "Музыка".
У 1908 г. Адама Ягоравіча пераводзяць па службе ў Яраслаўль і Максім працягвае вучобу ў Яраслаўскай гімназіі, а ўвосень 1911 г. паступае ў Яраслаўскі юрыдычны ліцэй. Піша вершы, крытычныя артыкулы, займаецца перакладамі, актыўна друкуецца.
Летнія канікулы М. Багдановіч праводзіць на Беларусі, наведвае Вільню і рэдакцыю "Нашай нівы". У Вільні ў 1913 г. выходзіць яго "Вянок" - адзіны прыжыццёвы зборнік паэта. Праз два гады М. Багдановіч стварае для дзяцей паэму-казку "Мушка-зелянушка і камарык — насаты тварык".
3. Аналіз паэмы Я.Коласа “Міхасёвы прыгоды”.
Невялічкую паэму "Міхасёвы прыгоды" часам называюць апавяданнем ў вершах. Прырода, якая ўваходзіць у дзіцячы свет і становіцца неад’емнай часткай дзіцячага светаадчування, адлюстра- вана таксама і ў паэме «Міхасёвы прыгоды» (упершыню надрукавана ў часопісе «Іскры Ільіча» ў 1934 г., асобным выданнем выйшла ў 1935 г.). Міхасёвымі прыгоды названы невыпадкова. Як вядома, Канстанцін Міхайлавіч меў малодшага сына Міхася, які ў дзяцінстве цяжка захварэў. Бацька вельмі хваляваўся за яго лёс, рабіў усё магчымае, каб сын хутчэй паправіўся; для ўзняцця настрою расказваў яму розныя гісторыі. Пакрысе нарадзілася і гэтая. вершаваная.
Невялічкую паэму "Міхасёвы прыгоды" часам называюць апавяданнем ў вершах. Гарадскога хлопчыка Міхаську, які доўга хварэў у зімовы час, паслалі на ўсё лета ў вёску адпачыць і набрацца сіл. Тут і пачынаюцца розныя прыгоды, удачы і няўдачы.
Шкада, што дзеці не заўважаюць таго, як яны нават знешне часам вельмі падобныя на нашых братоў меншых. Партрэт Міхаські ў паэме “Міхасёвы прыгоды” – яскравы доказ гэтаму:
У прамоўцы цюбецейка
Чуць трымаецца,
Галасок жа салавейкам
Разліваецца.
Лён-валосікі ды ў кольцы
Пазакручаны.
1. Багдановіч, М. Поўны збор твораў / М. Багдановіч : 3 т. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2001.
2. Беларуская дзіцячая літаратура : вучэб. дапам. / А.М. Макарэвіч ; пад агул. рэд. А.М. Макарэвіча, М.Б. Яфімавай. – Мінск : Вышэйшая школа, 2008. – 688 с.
3. Белая, С.А. Яраслаўль у лёсе Максіма Багдановіча: дакументальнае эсэ / С.А. Белая. – Мінск : Вышэйшая школа, 2006. – 120 с.
4. Дзіцячы фальклор / Склад. Г.А. Барташэвіч, В.І. Ялатаў. – Мінск : Вышэйшая школа, 1986. – 120 с.
5. Зянько, У. Спадчына маёй маці : песні, загадкі, казкі, жартоўныя апавяданні / У. Зянько. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1993. – 180 с.
6. Яцкевіч, Д.Л. Радавод Максіма Багдановіча / Д.Л. Яцкевіч. – Мінск, 1999. – 160 с.
