1. Беларускія народныя казкі. Жанравыя прыкметы.
2. Беларуская дзіцячая літаратура ў 70-80-я гг. ХХст. Агульная характарыстыка.
3. Аналіз двух вершаў Івана Муравейкі.
Спіс выкарыстанай літаратуры.
1. Беларускія народныя казкі. Жанравыя прыкметы.
Казка – адзін з асноўных жанраў дзіцячай літаратуры невялікіх памераў твор, змест якога напоўнены незвычайным, фантастычным, цудадзейным, магічным. Героі казак звычайныя і надзеленыя звышнатуральнымі асаблівасцямі людзі, насельнікі прыроднага свету, незвычайныя істоты свабодна пераходзяць са свету рэальнага ў свет нерэальны і наадварот. Яны ўзыходзяць на шлях здзяйснення дабра, барацьбы светлага з цёмным дзеля дасягнення той мэты, што першапачаткова акрэсліваецца ў казцы і дзеля здзяйснення якой разгортваюцца ўсе яе падзеі. Як правіла, у казцы перамагаюць светлыя сілы і пазітыўныя героі; гэтым са¬мым сцвярджаецца ідэя ўзвышэння светлага над змрочным, добрага над злым. Для казкі уласціва ўстойлівая традыцыйная кампазіцыя (паказальнымі яе элементамі з'яўляюцца зачын і канцоўка), кантрасны падзел герояў на пазітыўных і негатыўных (добрых і злых), барацьба добрага ca злым, шчаслівы фінал гэтай барацьбы.
Паводле паходжання казкі падзяляюцца на:
1. народныя (фальклорнага паходжання): вуснае апавяданне ў фальклоры розных народаў пра выдуманыя падзеі;
у бел. фальклоры: "Легкі хлеб", "Суп з сякеры", "Разумная дачка", "Зайкава хатка" і інш.
2. літаратурныя: аўтарскія (зафіксаваныя ў пісьмовай форме) апавяданні, якія, маючы сувязь з народнай казкай (вобразы, матывы, паэтыка і інш.), вызначаюцца арыгінальнасцю зместу;
у бел. літарагуры: "Рак-вусач" Якуба Коласа, "Мушка-зелянушка і камарык насаты тварык" Максіма Багдановіча, "Мурашка Па¬ лашка" Змітрака Бядулі і інш.
2. Беларуская дзіцячая літаратура ў 70-80-я гг. ХХст. Агульная характарыстыка.
Праблема выхавання ў дзяцей гiстарычнай свядомасцi заўсёды была актуальнай для беларускай дзiцячай лiтаратуры. У гэтым напрамку пiсаў свае творы Алесь Якiмовiч «Адкуль лiха на свеце», «Кастусь Калiноўскi». Аповесцi Алеся Якiмовiча раскрываюць сiлу, велiч, жыццяздольнасць народа.
Якiмовiч пераклаў на беларускую мову ўсе казкi Пушкiна, Яршова «Канёк-Гарбунок», казкi Андэрсена i iнш казкi i творы для дзяцей.
Тэме ВАВ прысвечаны апавяданнi «Чарнавочка», «Аладкi», «Аўтамат» i iнш. У гэтых творах адлюстроўвана мужнасць, узаемная падтрымка савецкiх людзей, аб´яднаных прагай перамогi над нямецка-фашысцкiмi акупантамi. Расказаваў Якiмовiч i пра дзяцей, якiя на часова акупiраванай ворагам тэрыторыi Беларусi таксама актыўна ўключылiся ў змаганне. Беларускiя дзецi ў час вайны станавiлiся партызанскiмi разведчыкамi, сувязнымi. Усяго 4 класы скончыла да вайны дзяўчынка Валя, якая стала вопытнай партызанкай-сувязной, i калi па даносу здраднiка трапiла яна ў гестапа, дык загiнула, але нiчога не сказала ворагам (апавяданне «Чарнавочка»).
Шмат апавяданняў пра жыццё, вучобу, узаемаадносiны дзяцей.
Тэма працы, выхавання ў дзяцей працавiтасцi ў апавяданнi «Залатыя рукi» - цiмураўцы дапамагаюць нямоглым старым. У апавяданнi «Васiлькi» гарадскi хлопчык Вiця, якi прыехаў у вёску да бабулi ганарыцца сваiмi працаднямi. Разам з аднагодкамi ён дапамагае калгаснiкам. Нiколi не адчуваў сябе ён такiм дужым, самастойным, як тут, працуючы побач з таварышамi. Глыбока ўразiла яго вясковая прырода. Упершыню ўбачыў ён жывы васiлёк, з-за якога аднойчы настаўнiца паставiла яму 2. (Вiця не мог нiяк пагадзiцца, што васiлёк – пустазелле. Ён адказаў настаўнiцы «Не!»).
3. Аналіз двух вершаў Івана Муравейкі.
Муравейка Іван Андрэевіч (н. 21.10. 1921 г. у в. Таль) — паэт, самабытны і цікавы, на ўсё свае доўгае жыццё застаўся верным роднаму кутку, нікуды не выехаў з Любані. Тут працаваў у раённай газеце, ствараў свае творы, у якіх апяваў Палессе, успамінаў перажытае... Куды толькі ні кідаў яго лес за доўгія гады, але ён заўсёды вяртаўся сюды, на бераг Арэсы. А перажыць давялося сапраўды нямала. Яшчэ ў школьныя гады ў юнака акрэслілася цяга да роднага слова, вызначыліся літаратурныя здольнасці. Паступіў у Беларускі камуністычны інстытут журналістыкі, але ў тую ж восень Чырвоная Армія рушыла на захад, да берагоў Заходняга Буга, і Іван Муравейка на многія гады апрануў салдацкі шынель. Але баявое хрышчэнне атрымаў толькі праз два гады, на другой вайне, на Віцебшчыне ў ліпені 1941 г. Смаленск, Ярцава, жудасная Салаўёўская пераправа праз Днепр, Ельня... Не доўгім, але пакутліва цяжкім быў шлях Муравейкі ў тыя пякельныя летнія дні. 22 жніўня ў адным з баёў побач узарвалася варожая міна, асколкамі якой быў цяжка паранены Іван Андрэевіч.
Амаль паўгода знаходзіўся Муравейка ў шпіталі на Алтаі. Потым было вайсковае вучылішча, а праз пяць месяцаў паскоранай вучобы зноў фронт. Цяпер ён быў малодшым лейтэнантам, мінамётчыкам. Дарога ляжала на захад ад Волгі, зноў праз Днепр, а далей былі Вісла, Одэр, Шпрэе... 3 восені 1944 г. Іван Муравейка быў ужо супрацоўнікам дывізіённай газеты, потым — карэспандэнтам армейскай.
1. Беларуская дзіцячая літаратура. Пытанні. Заданні. Тэсты складальнік Л.А. Піскун, Я.У. Піскун, В.В. Струкаў. Мінск, 2006.
2. Дзіцячая літаратура: вучэбна-метадычны комплекс / Склад. С.А. Сычова, В.Б. Несцяровіч. – Мінск: БДПУ імя М. Танка, 2014. – 158 с.
3. Казкі беларускіх пісьменнікаў: Для мал. шк. узросту / Маст. М.Дз. Рыжы. – Мн.: Юнацтва, 1999. – 334 с.
4. Макарэвіч, А.М. Беларуская дзіцячая літаратура ў тэрмінах і паняццях : дапаможнік / А.М. Макарэвіч, В.I. Караткевіч ; пад агул. рэд. А.М. Макарэвіча. – Магілёў: МДУ імя А. А. Куляшова, 2014. - 140 с.
