ГЛАВА 1. МЕТАДЫЧНЫЯ АСНОВЫ НАРОДНАЙ ПЕДАГОГIКI
1.1 Метады i прыёмы фармiравання свядомасцi
1.2 Метады i прыёмы фармiравння паводзiн, якiя выкарыстоўваюцца ў народнай педагогiцы
1.3 Метады i прыёмы стымулявання ў народнай педагогiцы
СПIС ВЫКАРЫСТАНЫХ КРЫНIЦ
ГЛАВА 1. МЕТАДЫЧНЫЯ АСНОВЫ НАРОДНАЙ ПЕДАГОГIКI
1.1 Метады i прыёмы фармiравання свядомасцi
Народная педагогіка з'яўляецца вялізным адукацыйна-выхаваўчым патэнцыялам, дзякуючы якому ажыццяўляецца разумовае, маральнае, працоўнае, фізічнае і эстэтычнае выхаванне дзяцей. Рэалізацыі разнастайных відаў выхавання садзейнічаюць метады і прынцыпы педагагічнага ўздзеяння на выхаванца.
Метад (у перакладзе з грэцк.) азначае шлях ці спосаб дасягнення зададзенай мэты.
Выбар тых ці іншых метадаў народнай педагогікі залежыць ад мэты і задач выхавання, зместу і заканамернасцяў выхаваўчай дзейнасці, умоў яе рэалізацыі; асаблівасцяў аб'екта і суб'екта выхавання. З пункту гледжання выхаваўчых мэт і задач, якія ставіць перад сабой педагог, метад выхавання можна разглядаць як спосаб уздзеяння на свядомасць, волю, пачуцці, паводзіны дзяцей. Такі способ уздзеяння спрыяе выпрацоўцы зададзеных якасцей ў выхаванцаў.
Да выхаваўчых метадаў ў народнай педагогіцы адносяць наступныя:
- тлумачэнне
- прывучэнне
- заахвочванне
- адабрэнне
- перакананне
- асабісты прыклад
- паказ практыкавання
- намёк
- дакор
- асуджэнне
- пакаранне і т. д.
1.2 Метады i прыёмы фармiравння паводзiн, якiя выкарыстоўваюцца ў народнай педагогiцы
Дадзеныя метады выкарыстоўваюцца дзеля фарміравання ў дзяцей станоўчых адносін да працы, годных паводзін у сям'і і грамадстве.
Адным з эфектыўных метадаў з'яўляецца патрабаванне.
Патрабаванні да сына ці дачкі бацькі пачынаюць прад'яўляць з ранняга дзяцінства. З цягам часу патрабаванні ўзрастаюць: школьніку трэба вучыцца выконваць рэжым дня, ён павінен умець адмовіцца ад спакусаў і забаў. Аднак разам з патрабаваннямі бацькі павінны прадастаўляць дзіцяці магчымасць рабіць маральны выбар: пайсці ў камп'ютэрны клуб або дадаткова пазаймацца замежнай мовай, наведаць хворага таварыша або пагуляць з сябрамі ў двары, дапамагчы бацькам па хаце або паглядзець відэафільм і да т. П.
Як сведчыць практыка, дадзены метад патрабавання будзе эфектыўным, калі выконваюцца наступныя ўмовы:
- ўлічваюцца ўзроставыя асаблівасці дзяцей (малодшаму школьніку прад'яўляецца не больш за два патрабаванняў, прычым у прамой форме), іх індывідуальныя псіхафізіалагічныя асаблівасці (аднаму дастаткова нагадаць, другому неабходна выказаць патрабаванне ў катэгарычнай форме);
- тлумачыцца сэнс патрабаванняў, асабліва пры забароне пэўных дзеянняў;
- патрабаванне не змешваецца з дробязнай апекай, з пастаяннымі забаронамі;
- захоўваецца адзінства і паслядоўнасць у прад'яўленні патрабаванняў з боку ўсіх членаў сям'і;
- выкарыстоўваюцца разнастайныя прыёмы патрабавання;
- патрабаванне выяўляецца тактоўна, у спакойным, добразычлівым тоне.
1.3 Метады i прыёмы стымулявання ў народнай педагогiцы
У ацэнцы сваей працы і паводзін адчуваюць патрэбу не толькі дзеці, але і школьнкі, і нават дарослыя. У практыцы народнага сямейнага выхавання досыць шырока ўжываліся такія мтады як заахвочванне і адабрэнне.
А. Э. Ізмайлаў адзначае важную ролю дзейснасці заахвочвання і адабрэння. Дзіця, на яго думку, заўсёды адчувае патрэбу ў ацэнцы сваіх паводзін, гульні, працы. Пахвала і адабрэнне аказваюць вялікае стымулюючае ўздзеянне на дзяцей. Усведамляючы ролю пахвалы як сродка заахвочвання, народ заўважае: "дзеці і богі любяць бываць там, дзе іх хваляць". Пры гэтым рэкамендуецца словы адабрэння і хвалы вымаўляць з усмешкай на твары.
Заахвочванне часта ўзмацняла хвалу за кошт такіх формаў, як падарунак, льготы, прысмакі, сумеснае наведванне сваякоў [Ізмайлаў, 86].
Практычнымі прыёмамі стымулявання ў выхаваўчым працэсе з'яўляюцца выпрабаванне і спаборніцтва.
Выпрабаванне - метад доследнай праверкі падрыхтаванасці дзіцяці да жыцця. Выкарыстоўваецца ў паўсядзённым жыцці. Спачатку даецца заданне (у сям’і - праца па хаце, догляд за малодшымі дзецьмі, рамяство), а затым правяраецца. Таксама падчас сельскіх або сямейных святаў выкарыстоўваліся выпрабаванні, падчас якіх правяралі фізічную сілу, спрыт, цягавітасць, веды падчас конкурсавалі гульняў.
Спаборніцтва часцей за ўсё выкарыстоўваецца для дзяцей-погодкаў (хто хутчэй і лепш што-небудзь зробіць). Спалучаецца з прыкладам, пахвалой, падтрымкай з боку сяброў, дарослых, бацькоў.
1. Коджаспирова, Г. М. Педагогика: учеб. пособие для студ. образоват. учреждений сред. проф. образования. / Г. М. Коджаспирова. – М.: ВЛАДОС, 2004. – 352 с.
2. Ушинский, К.Д. О народности в общественном воспитании / К.Д. Ушинский // Избр. пед. соч. в 2 т. т. Т.1. – М.: Педагогика, 1974. – С. 51–123.
3. Волков, Г.Н. Этнопедагогика: учеб.пособие / Г.Н. Волков. – М.: Изд. центр «Академия», 1999. – 168 с
4. Измайлов А.Э. Народная педагогика: Педагогические воззрения народов Средней Азии и Казахстана. М: Педагогика, 1991. - 278 с.
