УВОДЗІНЫ
ГЛАВА 1 ТЭАРЭТЫЧНЫЯ АСНОВЫ ФАРМІРАВАННЯ НАВЫКАЎ ЧЫТАННЯ У ДЗЯЦЕЙ 6-7 ГАДОЎ
1.1 Узроставыя і псіхолага-педагагічныя асаблівасці моўнага развіцця дзяцей малодшага школьнага ўзросту
1.2 Чытанне як від маўленчай дзейнасці
1.3 Асаблівасці фарміравання навыку чытання ў першакласнікаў
ГЛАВА 2 ЭМПІРЫЧНАЕ ДАСЛЕДАВАННЕ ФАРМІРАВАННЯ НАВЫКУ ЧЫТАННЯ У ПЕРШАКЛАСНІКАЎ
2.1 Дыягностыка сфарміраванасці навыку чытання
2.2 Апісанне комплексу практыкаванняў, накіраваных на фарміраванне навыку чытання
ЗАКЛЮЧЭННЕ
БІБЛІЯГРАФІЧНЫ СПІС
УВОДЗІНЫ
Актуальнасць работы заключаецца ў тым, што навык чытання фарміруецца як складаны комплекс уменняў і навыкаў, якія носяць навучальны і развіваючы характар пры вывучэнні ўсіх школьных прадметаў. Сфарміраваць у вучняў пачатковай школы паўнавартасны навык чытання, г.зн. навучыць правільнаму, усвядомленаму, збегламу і выразнаму чытанню – адна з асноўных і, несумненна, актуальных задач пачатковай адукацыі. На працягу многіх гадоў чытанне адыгрывае вялікую ролю ў выхаванні, адукацыі і развіцці чалавека. Але, пры ўсім гэтым, навык чытання не перастае быць і заставацца найважнейшым відам разумовай і маўленчай дзейнасці. Для таго каб навык чытання быў сфармаваны паўнавартасна, неабходная мэтанакіраваная і сістэматычная работа па ўдасканаленні навыку ад класа да класа.
Паўнавартасны навык чытання ўяўляе сабой асноўную базу для наступнага навучання астатніх вучэбных прадметах і з'яўляецца крыніцай атрымання інфармацыі.
Акрамя ўсяго гэтага, педагогу неабходна развіваць ў вучняў універсальныя навучальныя дзеянні, у адпаведнасці з задачамі развіцця і навучання малодшых школьнікаў.
У цяперашні час сапраўды актуальна прывіваць любоў да кнігі, натхняць кожнага чытача з ранняга ўзросту. Навучыць думаць і разважаць над прачытаным, а не проста бессэнсоўна запамінаць. Таму што асэнсаванае ўспрыманне любых тэкстаў спрыяе развіццю чалавека як асобы, яго інтэлектуальнаму і духоўнаму росту, глыбокага ўсведамлення працэсаў і з'яў, якія адбываюцца вакол.
ГЛАВА 1 ТЭАРЭТЫЧНЫЯ АСНОВЫ ФАРМІРАВАННЯ НАВЫКАЎ ЧЫТАННЯ У ДЗЯЦЕЙ 6-7 ГАДОЎ
1.1 Узроставыя і псіхолага-педагагічныя асаблівасці моўнага развіцця дзяцей малодшага школьнага ўзросту
У малодшым школьным узросце павялічваецца слоўнікавы запас, удасканальваецца граматычны лад гаворкі, засвойваецца марфалагічная сістэма мовы. Развіццё мовы перабудоўвае іншыя пазнавальныя працэсы (успрыманне, увага, памяць, мысленне, уяўленне). Развіццё ўсіх бакоў моўнага развіцця знаходзіцца ў прамой залежнасці ад умоў жыцця і выхавання дзіцяці [4, с. 6].
Да моманту паступлення ў школу слоўнікавы запас дзіцяці павялічваецца настолькі, што ён можа свабодна мець зносіны з іншым чалавекам па розных пытаннях. Гатовае да школы дзіця валодае развітым фанематычным слыхам, здольны адрозніваць гукі ў словах, можа суаднесці гук са знакам і адлюстраваць гэты гук, разумее сэнс слова. Моўнае развіццё малодшага школьніка з'яўляецца не толькі сродкам зносін, але і аб'ектам пазнання, выконвае камунікатыўную, рэгулятыўную і плануючыя функцыі. У малодшых школьнікаў моцна выражана патрэба ў зносінах, якая вызначае развіццё мовы. Гэтаму спрыяюць слуханне, гутаркі, спрэчкі, развагі і інш.
Эгацэнтрычная гаворка рэгулюе і кантралюе практычную дзейнасць, пераходзіць на пярэдні план і ператвараецца ва ўнутраную гаворку. Гэта не значыць, што эгацэнтрычная гаворка перастае выкарыстоўвацца. Малодшыя школьнікі часта прагаворваюць уголас тое, што робяць [16, с. 38].
Па меры развіцця дзіцяці эгацэнтрычная гаворка ўсё часцей замяняецца бязгучнай ўнутранай прамовай, якая ажыццяўляецца праз разважанне, планаванне дзеянняў, дыялогам з самім сабой, гутарку з уяўным партнёрам, выступае як фаза планавання ў практычнай і тэарэтычнай дзейнасці [18, с. 94].
З дапамогай унутранай прамовы ажыццяўляецца лагічная перабудова пачуццёвых дадзеных, іх ўсведамленне дзіцем. Ва ўнутранай прамове думка і мова ўтвараюць непарыўны комплекс, дзеючы як маўленчы механізм мыслення.
ГЛАВА 2 ЭМПІРЫЧНАЕ ДАСЛЕДАВАННЕ ФАРМІРАВАННЯ НАВЫКУ ЧЫТАННЯ У ПЕРШАКЛАСНІКАЎ
2.1 Дыягностыка сфарміраванасці навыку чытання
У эмпірычным даследаванні прымалі ўдзел вучні першага класа ў колькасці 25 чалавек.
Кожнаму школьніку індывідуальна былі прапанаваны наступныя заданні на вызначэнне розных узроўняў разумення тэксту.
Заданне №1. Праверка тэхнікі чытання і разуменне прачытанага.
Мэта задання: вывучыць ўзровень чытання (спосаб чытання), тэмп чытання і разуменне прачытанага пры дапамозе пытанняў па тэксце.
Арганізацыя працы:
1. Навучэнцы чытаюць лёгкі па зместу і набору слоў тэкст (Казка «Ганарыстая варона»).
2. Для праверкі разумення прачытанага тэксту вучні адказваюць на пытанні, загадзя падрыхтаваныя настаўнікам на дошцы:
1) Ці спадабалася вам казка? Чым? Хто з герояў асабліва спадабаўся? Чаму?
2) Якія месцы ў казке зрабілі на вас найбольш моцнае ўражанне?
3) Вызначце тэму тэкста.
4) Як вы думаеце, чаму аўтар абраў менавіта гэта назву для свайго твора? Як можна па-іншаму назваць гэтую казку?
5) Намалюйце партрэт вароны словамі? Якой вы яе сабе ўяўляеце?
5) Складзіце план урыўка з казкі.
Хуткасць або тэмп прамовы знаходзіцца ў прамой залежнасці ад спосабу чытання, а таксама разумення. Тэхніка чытання ў першым класе павінна мець наступныя арыенціровачныя паказчыкі: у першым паўгоддзі – 25-30 слоў у хвіліну, у другім – 30-40 слоў у хвіліну.
ЗАКЛЮЧЭННЕ
Такім чынам, у ходзе даследавання былі вырашаны пастаўленыя задачы. У выніку былі сфармуляваны наступныя вывады:
1. У малодшым школьным узросце павялічваецца слоўнікавы запас, удасканальваецца граматычны лад гаворкі, засвойваецца марфалагічная сістэма мовы. Развіваючае маўленне перабудоўвае іншыя пазнавальныя працэсы (успрыманне, увага, памяць, мысленне, уяўленне). У малодшым школьным узросце паступова развіваюцца тры асноўных тыпа ўнутранага маўлення: унутранае прагаворванне, уласна ўнутраная гаворка і ўнутранае праграмаванне. У працэсе навучання адбываецца засваенне літаратурнай моўнай нормы. Чытанне з’яўляецца самастойным відам маўленчай дзейнасці, якая забяспечвае пісьмовую форму зносін. Чытанне адносяць да рэцэптыўных відаў маўленчай дзейнасці, бо яно звязана з успрыманнем і разуменнем інфармацыі, закадаванай графічнымі знакамі. Навучанне чытанню – адна з праблем, якая атрымала найбольш поўнае асвятленне ў папярэднія этапы развіцця методыкі. У структуры чытання як дзейнасці можна вылучыць матыў, мэту, умовы і вынік. Чытанне цесным чынам звязана з іншымі відамі маўленчай дзейнасці. Мэтай навучання ў школах рознага тыпу з'яўляюцца тры віду чытання: азнаямленчае, пошукавае і вывучаемае. У педагогіцы тэрмін «навык чытання» характарызуецца як аўтаматызаванае ўменне па агучванні надрукаванага тэксту. У фарміраванні навыку чытання выдзяляюцца наступныя этапы: аналітычны, сінтэтычны і этап аўтаматызацыі. Тэкст вызначаецца правільнасцю (плыўнасцю чытання з адсутнасцю памылак), бегласцю (хуткасцю чытання), усведамленнем (разуменнем фактычнага зместу тэксту і задумы аўтара) і выразнасцю (захаваннем інтанацыі пры чытанні).
1. Андреев, О.А. Учимся читать быстро / О.А. Андреев. – М.: Университетское, 2012. – 192 с.
2. Боразнова, Г.Д. Техника обучения чтению / Г.Д. Боразнова // Пачатковая школа. – 2014. – №10. – С. 36-38.
3. Выготский, Л.С. Педагогическая психология / Л.С. Выготский. – М.: АПН РСФСР, 1991. – 476 с.
4. Гальперин, И.Я. Умственные действия как основа формирования мысли / И.Я. Гальперин // Вопросы психологии. – 2015. – №1. – С. 5-8.
5. Горбушина, Л.А. Обучение выразительному чтению младших школьников / Л.А. Горбушина. – М.: Просвещение, 1981. – 160 с.
6. Джежелей, О.В. Формирование круга чтения младших школьников / О.В. Джежелей // Начальная школа. – 2011. – №1. – С. 33-38.
7. Доблаев, Л.П. Анализ и понимание текста / Л.П. Доблаев. – Саратов: Издательство Саратовского университета, 1987. – 69 с.
8. Егоров, Т.Г. Психология овладения навыком чтения / Т.Г. Егоров. – М.: Академии педагогических наук РСФСР, 1953. – 264 с.
9. Зайцев, В.Н. Резервы обучения чтению / В.Н. Зайцев. – М: Просвещение, 2012. – 32 с.
10. Кислицина, Е.В. Упражнения по развитию навыка чтения / Е.В. Кислицина // Начальная школа. – 2003. – № 6. – С. 47-56.
11. Климанова, Л.Ф. Литературное чтение 1-4 класс / Л.Ф. Климанова, В.Г. Горецкий, Л.А. Виноградская. М.: Просвещение, 2012. – 319 с.
12. Козырева, А.С. Виды работ над текстом на уроках чтения / А.С. Козырева, В.И. Яковлева // Начальная школа. – 2010. – № 3. – С. 67-75.
13. Ланин, Б.А. Методика преподавания литературы / Б.А. Лани. – М.: Эксмо, 2007. – 512 с.
14. Леонтьев, А.Н. Проблемы развития психики / А.Н. Леонтьев. – М.: Издательство Московского университета, 1981. – 584 с.
15. Лернер, И.Я. Процесс обучения и его закономерности / И.Я. Лернер. – М.: Знание, 2010. – 96 с.
16. Люблинская, А.А. Учителю о психологии младшего школьника / А.А. Люблинская. – М.: Просвещение, 2015. – 224 с.
17. Морозова, Н.Г. Учителю о познавательном интересе / Н.Г. Морозова. – М.: Знание, 2009. – 246 с.
18. Обухова, Л.Ф. Детская психология: теории, факты, проблемы / Л.Ф. Обухова. – М.: Тривола, 1998. – 352 с.
19. Подласый, И.П. Педагогика / И.П. Подласый. – М.: Юрайт, 2010. – 574 с.
20. Репкин, В.В. Формирование учебной деятельности в младшем школьном возрасте / В.В. Репкин // Начальная школа. – 2015. – № 7. – С. 38-43.
21. Савицкая, Г.А. Психологическая готовность детей к школьному обучению / Г.А. Савицкая // Начальная школа. – 2011. – № 3. – С. 45-51.
22. Светловская, Н.Н. Методика обучения чтению: что это такое? / Н.Н. Светловская // Начальная школа. – 2005. – № 2. – С. 90-124.
23. Сластенин, В.А. Педагогика / В.А. Сластенин. – М.: Академия, 2010. – 571 с.
24. Смирнов, С.А. Педагогика: педагогические теории, системы технологии / С.А. Смирнов. – М.: Академия, 2013. – 513 с.
