Пытанні беларускай дзяржаўнасці ў газеце Наша Ніва

С. Г. Карканасенка аддзяляе паняцце “сацыяльна-ралёвая характарыстыка СМІ”, пад якой ён разумее “выкананне шэрагу афіцыйных абавязацельстваў у адпаведнасці з грамадскімі запытамі і чаканнямі” і паняцце “функцыя СМІ”. Формы інфармацыйных зносін з’явіліся ўжо на світанку чалавецтва разам з з’яўленнем патрэбы ў інфармацыі. Гэта было неабходным крокам для пераходу на прынцыпова новую стадыю развіцця чалавецтва. Вялікую ролю ў гэтым працэсе згулялі першасныя формы працы, дзякуючы якім з’явілася неабходнасць абмену “паведамленнямі”. Спачатку гэта былі знакі, умоўныя сігналы, а затым стала ўзнікаць выразная гаворка. Так патрэба ў абмене інфармацыяй прывяла да развіцця формаў знакавых зносін.

Актуальнасць дадзенай працы абумоўлена здольнасцю сродкаў масавай інфармацыі ўплываць на грамадскую свядомасць з дапамогай розных спосабаў падачы матэрыялу. Жанравая разнастайнасць з’яўляецца адным з такіх спосабаў газетнага ўплыву. Аналітычныя жанры, як газетная форма, і праблемная карэспандэнцыя, як падвід дадзенага раздзела, уяўляюць сабой найважнейшыя інструменты аналізу, даступныя карэспандэнту. Дадзеная тэма з’яўляецца актуальнай для распрацоўкі, так як дае магчымасць глыбей зразумець механізмы ўздзеяння праблемнай карэспандэнцый на грамадскую думку.

Аб’ект даследавання – газета “Наша Ніва”як асобны від у СМІ.

Прадмет даследавання − сродкі масавай інфармацыі, працы навукоўцаў па дадзенай тэме.

Мэта даследавання складаецца ў вывучэнні жанру СМІ і ацэнкі іх уплыву на фарміраванне грамадскай свядомасці.

Для дасягнення названай мэты ў курсавой працы вырашаюцца наступныя даследчыя задачы:

− прасачыць гісторыю стварэння газеты “Наша Ніва”;

− прааналізаваць нацыянальнае пытанне на старонках газеты “Наша Ніва”.

Газета “Наша Ніва” была заснаваная ў 1906 годзе і адноўленая ў 1991-м. “Наша Ніва” ў пачатку ХХ стагоддзя выпрацавала нормы беларускай літаратурнай мовы. У коле яе аўтараў і выдаўцоў была створана беларуская класічная літаратура, узнікла ідэя беларускай дзяржаўнасці. Скіраваная на пазітыўную асветную працу, гэтая газета стала цэнтрам інтэлектуальнага жыцця. У ёй друкавалася плеяда інтэлектуалаў − сярод іх Янка Купала, Якуб Колас, Антон Луцкевіч, Максім Багдановіч, Вацлаў Ластоўскі.Газета “Наша Ніва” была фактычным органам палітычнай партыі Беларускай Сацыялістычнай Грамады( БСГ), якая была створана ў 1902 годзе беларускімі студэнтамі ў Пецярбургу. Спачатку яна называлася беларускай рэвалюцыйнай грамадой. Дзейнасць партыі хутка перакінулася ў студэнцкую сераду Масквы, а таксама ў Беларусь − у Мінск і Вільню. Гэта была рэвалюцыйная партыя сацыялістычнага характару. Ад іншых рэвалюцыйных партый БСГ адрознівалася тым, што ў цэнтры сваёй дзейнасці яна ставіла эканамічна-сацыяльныя пытанні вёскі. Нацыянальна-адраджэнскі характар БСГ быў найважнейшым момантам, які адрозніваў яе ад іншых палітычных партый, вядучых дзейнасць у Беларусі [12, c. 199]. 

Думка аб стварэнні беларускай газеты ўзнікла ў членаў БСГ ў канцы лета 1906. Тады партыя знаходзілася на нелегальным становішчы, і ёй неабходна было пачаць легальную справу. Антон Луцкевіч успамінаў: “У канцы лета 1906 году адбылася ў Вільні яшчэ адна наша партыйная канферэнцыя. Памятаю з гэтай канферэнцыі два вельмі важных моманту: асуджэнне экспрапрыяцыі, арганізаванай у Мінску без ведама і згоды Ц. К., і − пастанова распачаць яўную легальную працу”. 

“Наша Ніва” − беларуская газэта, найстарэйшая газэта на беларускай мове. Газета “Наша Ніва” была ўтвораная ў 1906 годзе, і спачатку была органам Беларускае Сацыялістычнае грамады. Выходзіла на працягу 9 гадоў − да 1915 году. “Наша Ніва” стварыла магутны літаратурны рух. Яна стала цэнтрам усіх беларускіх пісьменьнікаў. Сярод іх найбольшую ролю адыгралі: Янка Купала, Максім Багдановіч, Змітрок Бядуля, Алесь Гарун, Францішак Аляхновіч, Цішка Гартны i iнш. Стваральнікамі газеты была група сяброў БСГ, а выдаўцом і рэдактарам − жыхар Вільні Іван Тукеркес.

Адразу пасля выхаду першага нумару газеты ён быў канфіскаваны, а ў рэдакцыі паліцыя ўчыніла ператрус. Віленская судовая палата неаднаразова разглядала справы пра арышт газеты, 11 студзеня 1907 году вынесла прысуд: спыніць выданне і зняволіць рэдактара тэрмінам на адзін год. [2, с. 12]

Газета “Наша Доля” заклала першапачатковы грунт для выхаду “Нашай Нівы”. Першы нумар “Нашай Нівы” выйшаў 10/23 лістапада 1906 года ў Вільні [16, с. 142]. Дазвол на выданне пад асабістую адказнасць і рэдагаванне быў атрыманы 25 кастрычніка 1906 года віленцам Сыгізмундам-Уладзімірам-Ульянам Францавічам Вольскім. Заснавальнікі выдання - Антон і Іван Луцкевічы ды іх паплечнік па БСГ Уладзімір Уласаў. Першапачатковы фармат газеты  меншы за фармат А3. З 1910 ён стане крыху меншым за сучасны А4. На першай старонцы быў лагатып выдання “Нашай Нива”. Тады яшчэ выкарыстоўвалася літара “і” з рускага алфавіту ў кірылічным варыянце. Упершыню беларускае пытанне з’явілася ў публікацыях канца XIX ст., але ў сілу розных прычын ён не атрымаў далейшага развіцця і застаўся па сутнасці выпадковым праектам. 

        

“Наша ніва” ёсць дзецішча кіраўнікоў БСГ, таму ўсе праграмы, іх змена, мэты партыі адлюстроўваліся на старонках газеты. Вось прыклад. Пасля 1905 года замест рэвалюцыйнай ідэі БСГ пачало рабіць стаўку на Дзяржаўную думу.

Публікацыі “Нашай Нівы”, прысвечаныя беларускаму пытанню, альбо фіксавалі стан грамадства, якое было далёка не на карысць беларускага руху, альбо палемізавалі з рускімі і польскімі апанентамі, што рабілася не вельмі прафесійна і толькі выклікала новыя хвалі заканамернай крытыкі.

У сучасных падручніках і артыкулах, адрасаваных масаваму чытачу, “Наша ніва” паўстае як нешта не зусім рэальнае, бо найчасцей гаворыцца толькі пра значэнне гэтай газеты для беларусаў. Амаль нідзе нельга сустрэць поўных і сістэматызаваных звестак пра тое, як жа гэта газета была арганізавана, ці лёгка ёй давалася накіраванасць на простага чытача, часцей за ўсё селяніна, якія перашкоды і цяжкасці вымушана была пераадолець рэдакцыя, каб дамагчыся таго, што яна зрабіла. Даецца статычная характарыстыка газеты.

У ХХІ стагоддзі тэлебачанне і Інтэрнэт імкліва выцясняюць газеты і часопісы, сур’ёзна канкуруюць з радыё. Канкурэнцыя тэлевізійнай з папяровай прэсы тлумачыцца з’яўленнем на тэлебачанні нароўні з выкарыстаннем старых і новых тэхналогій, якія прадастаўляюць больш яркае і насычанае адлюстраванне і данясенне інфармацыі да рэцыпіента. Канкурэнцыя Інтэрнэту і папяровых СМІ адрозніваецца тым, што Інтэрнэт агульнадаступны і яго распаўсюджанасць значна шырэй у геаграфічным аспекце, чым папяровыя крыніцы інфармацыі.

Газета выступіла супраць трэцячэрвеньскага выбарчага закону і наогул супраць афіцыйнай царскай палітыкі, накіраванай на падзел беларускага народа паводле веравызнання...Станоўчымі былі адносіны газеты і да дзейнасці Дзяржаўнай думы.