УВОДЗІНЫ

Чалавечае грамадства на працягу ўсіх этапаў свайго развіцця імкнулася да таго, каб зрабіць інфармацыю даступнай. Пачынаючы з самых старажытных часоў чалавек хацеў быць у курсе падзей, якія адбываюцца вакол яго, так як гэта ў значнай меры абумоўлівае якасць яго ўласнага жыцця. Гэта і стала прычынай ўзнікнення такой прафесіі, як журналістыка.

Як намі было сказана, журналістыка з’яўляецца адной з самых старажытных прафесій. З моманту свайго ўзнікнення і да таго этапу, на якім яна знаходзіцца зараз, ёю было перажыта немалая колькасць разнастайных трансфармацый і змен. Пастаянна змяняліся не толькі стыль напісання, але таксама формы, у якіх прадстаўлены матэрыял. Напрыклад, сёння ўжо не існуе такой прафесіі, як вяшчальнік, а раней яна з’яўлялася неабходнай для таго, каб даць людзям канкрэтную інфармацыю.

Са з’яўленнем друкаванага станка ўзніклі таксама і першыя газеты. Яны, разлічаныя, перш за ўсё на купцоў і гараджан, утрымлівалі звесткі аб гандлёвых шляхах, цэнах, ходзе гандлю, руху тавараў, ўнутраным жыцці краін, міждзяржаўных адносінах і іншую інфармацыю, важную для дзелавых людзей таго часу. Але ўжо Gasette, створаная пры ўдзеле кардынала Рышэлье, стала публікаваць і палітычныя навіны з арыентацыяй на дзяржаўныя інтарэсы Францыі.

Далей фармат і змест газеты пастаянна змянялiся. Стагоддзе развіцця інфармацыйных тэхналогій, у якім мы жывем, абумовіла развіццё такога напрамку, як вэб-журналістыка. Нягледзячы на ​​сваю недастатковую развітасць у нашай краіне, інфармацыйныя інтэрнэт-рэсурсы набываюць усё вялікую папулярнасць, бо яны здольныя наглядна прадстаўляць інфармацыю, утрымліваць відэаматэрыялы, навіны ў іх публікуюцца значна хутчэй.

Нягледзячы на ​​тое, што магчымасці вэб-журналістыкі сапраўды вялікія, ёй надаецца недастатковая ўвага як з боку дзяржавы, так і з боку саміх журналістаў. Па гэтай прычыне часта журналісцкія тэксты розных інтэрнэт-выданняў маюць памылкі, якія закранаюць розныя моўныя ўзроўні. Аднымі з найбольш распаўсюджаных з’яўляюцца лексічныя. На сённяшні дзень не існуе даследаванняў, якія былі б прысвечаны вывучэнню праблемы лексічнай нормы ў журналісцкіх тэкстах інтэрнэт-выданняў, чым і абумоўлена актуальнасць нашай работы.

Аб’ект даследавання — папулярныя беларускія интэрнэт-выданні.

Прадмет даследавання — праблема захавання лексічнай нормы ў журналісцкіх тэкстах інтэрнэт-выданняў.

РАЗДЗЕЛ 1. ТЭАРЭТЫЧНЫЯ АСПЕКТЫ ВЫВУЧЭННЯ ЛЕКСІЧНАЙ НОРМЫ

1.1 Лексічная норма ў сістэме норм мовы

Культура маўленчых зносін — гэта адбор і арганізацыя моўных сродкаў, якія спрыяюць найбольш эфектыўнаму дасягненню пастаўленых задач у гэтай сферы камунікацыі з абавязковым улікам літаратурных норм.

Норма літаратурнай мовы — гэта агульнапрынятае ўжыванне моўных сродкаў, гукаў, націску, інтанацыі, слоў, іх формаў, сінтаксічных канструкцый. Усе нормы маюць адну агульную і асноўную ўласцівасць — абавязковасць для ўсіх людзей, якія гавораць і пішуць на гэтай мове. Акрамя гэтага ёсць яшчэ два ўласцівасці — устойлівасць і (у той жа час) гістарычная зменлівасць. Устойлівасць літаратурных норм мовы забяспечвае моўную сувязь паміж пакаленнямі, пераемнасць культурных традыцый народа, магчымасць узнікнення і развіцця нацыянальнай літаратуры.

Моўныя нормы не з’яўляюцца абсалютна нерухомымі, але ж-такі яны правільна арыентуюць асобу у маўленчай дзейнасці. Сярод літаратурных нормаў мовы можна вылучыць наступныя [15, c.66]:

1) фанетычныя;

2) граматычныя;

3) марфалагічныя;

4) сінтаксічныя;

5) лексічныя;

6) этычныя;

7) камунікатыўныя.

Усе вышэйпералічаныя нормы з’яўляюцца вельмі важнымі для правільнага і культурнага маўлення. Разгледзім больш падрабязна лексічныя нормы.

Лексічныя нормы, ці як яшчэ іх можна назваць, нормы словаўжывання, у беларускай мове заключаюцца ў наступным:

1) словы павінны ўжывацца з улікам іх лексічных значэнняў;

2) словы павінны ўжывацца з улікам іх стылістычнай афарбоўкі (прыналежнасці);

3) словы павінны ўжывацца з улікам іх лексічнай спалучальнасці.

Гэтыя правілы пры ўмове дакладнасці іх выканання забяспечваюць дакладнасць і правільнасць маўлення, як вуснага, так і пісьмовага. Калі не

ГЛАВА 2. ПРАКТЫЧНАЕ ВЫВУЧЭННЕ ПРАБЛЕМЫ ЛЕКСИЧНАЙ НОРМЫ Ў СУЧАСНЫМ ЖУРНАЛИСЦКИМ ТЭКСЦЕ

2.1 Роля і месца інтэрнэт-выданняў у сістэме мас-медыя

З’яўленне інтэрнэт-СМІ ў апошнія гады прывяло да шматлікіх трансфармацый сыстэмы мас-медыя. Найважнейшай тэндэнцыяй развіцця сучаснага інфармацыйнага і камунікацыйнага кационного прастораў стала канвергенцыя. Інтэрнэт значна змяніў усю сістэму СМІ. На базісе найноўшых тэхналогій адбываецца аб’яднанне традыцыйных спосабов перадачы масавай інфармацыі. Ва ўмовах узмацнення жорсткасці канкурэнтнай барацьбы на рынку мас-медыя СМІ маюць патрэбу ў абнаўленні сваіх інфармацыйных стратэгій.

Праблема тыпалагічнага даследавання інтэрнэт-СМІ прыцягвае многіх тэарэтыкаў. Спробы класіфікаваць інтэрнэт-выданні прадпрынялі такія вучоныя, як Я.Н. Засурскі, Е.Л. Вартанава, І.І. Засурскі, Л.А. Коханава, М.М. Лукіна, І.Д. Фамічова і інш. На нашу думку, найбольш удалай выглядае тыпалогія интернэт-СМІ, прапанаваная М.М. Лукіной [14, c.350]. Першая катэгорыя, згодна з распрацаванай канцэпцыі, уключае ў сябе анлайнавыя версіі традыцыйных сродкаў масавай інфармацыі, якія можна падзяліць на дзве групы:

1) эквівалентныя копіі традыцыйных СМІ («клоны»);

2) і мадыфікаваныя анлайн-версіі друкаваных выданняў («гібрыды»).

Да другой катэгорыі адносяцца медыяпраекты, створаныя адмыслова для функцыянавання ў Інтэрнэце (электронныя газеты і інфармацыйныя парталы). У кожнай з гэтых катэгорый маюцца інтэрнэт-выданні агульнага і спецыялізаванага характару.

Цэнтральнае месца ў працах замежных вучоных займаюць праблемы ўзаемаадносін традыцыйных і анлайнавых медыя, асаблівасці інтэграцыі і канвергенцыі інтэрнэт-СМІ. Тэмпы трансфармацыі рынку СМІ адбываюцца хутчэй, чым гэтага можна чакаць. Дынамічнасць іх развіцця, пастаянная зменлівасць сітуацыі на медыярынку патрабуюць пільнай увагі. У сусветнай навуцы адбываецца фарміраванне новай тэорыі функцыянавання мас-медыя Інтэрнэту [24, c.56].

Праблемы, якія закранаюць транмфармацыйныя працэсы мас-медыя,

ЗАКЛЮЧЭННЕ

Ад выразнасці і дакладнасці кожнага асобнага слова залежыць якасць усёй прамовы ў цэлым. Правільнасць і культура прамовы кожнага адукаванага чалавека залежыць і ад гэтых фактараў. Лексічна правільная гаворка заўсёды дакладная і выразная. Гэта неабходна ведаць і памятаць кожнаму чалавеку.

У працэсе правядзення даследавання намі была разгледжана з’ява лексічнай спалучальнасці ў аспекце лексічных норм. Намі было вызначана, што гэта здольнасць слова злучацца з іншымі словамі кантэксту, не парушаючы семантычных граматычных заканамернасцяў спалучэння слоў. Неабходна адзначыць, што нарушэнне норм лексічнай спалучальнасці можа быць наўмысным або выпадковым. Улік лексічнай спалучальнасці слоў з’яўляецца абавязковай умовай для забеспячэння лексічнай правільнасці любога тыпу маўлення, вуснага або пісьмовага. Такім чынам, захаванне лексічнай спалучальнасці абавязкова для культурнага і адукаванага чалавека. Таксама неабходна адзначыць, што ў беларускай мове існуюць несвабодныя словазлучэнне. Лексічныя адзінкі, якія складаюць іх, могуць выглядаць як неспалучальныя, але ж існаванне такіх спалучэнняў да месца ў канкрэтных выпадках, бо такія словазлучэнні замацоўваюцца ў мове ў выніку частай і працяглай, часам шматвяковай, практыкі ўжывання.

Таксама намі былі разгледжаны класіфіккацыі лексічных норм у залежнасці ад таго стылю, да якога адносіццы канкрэтны тэкст. Намі было вызначана, што кожны з прадстаўленых стыляў мае ўласные лексічныя асаблівасці, і гэта неабходна ўлічваць у нашым далейшым эмпірычным даследаванні.

Па выніках гэтай частцы даследавання, якая была прысвяэна вызначэнню ролі інтэрнэт-рэсурсаў у сучасных СМІ, можна зрабіць наступныя высновы. Роля інтэрнэт-СМІ ў сістэме мас-медыя перманентна ўзрастае. Перад беларускімі СМІ, асабліва дзяржаўнымі, стаіць задача адаптацыі ў новым канкурэнтным высокатэхналагічным асяроддзі, што звязана з больш шырокім выкарыстаннем магчымасцей Інтэрнэту. Неабходна павялічыць прысутнасьць дзяржаўных мас-медыйных інтэрнэт-рэсурсаў у інфармацыйнам прасторы. Прычынамі таго, што традыцыйныя СМІ нашый краіны не ў поўнай меры выкарыстоўваюць магчымасці глабальнай сеткі, з’яўляюцца, у большай меры, вынікам незацікаўленасці саміх СМІ ў стварэнні якасных электронных версій, слабыя фінансавыя магчымасці