Міфапаэтычныя уяўленні пра свойскіх жывел (конь, карова, казел, сабака, кот ды інш) Курсовая работа (проект)

1.1 Агульная характарыстыка, асаблівасці, значэнне міфапаэтыкі 

Слова «міф›  усім так добра вядома, што неабходна адразу акрэсліць сферу яго асноўных сэнсаў. У значэнні "выдумка«,» падман «яно выкарыстоўваецца, напрыклад, у словазлучэнні»палітычныя міфы". Яно азначае «легенда», «паданне», калі мы гаворым, аб міфах народаў свету. Слова " міф " служыць і для абазначэння гарманічнага, сінкрэтычнага светапогляду, характэрнага для першабытнага чалавецтва. 

Гэты тып светапогляду паўстаў, калі чалавек яшчэ не мог прадстаўляць і думаць сябе інакш, як у арганічным, «кроўным» адзінстве з усім светабудовай. Свет уяўляўся тады адзіным матэрыяльна-духоўным цэлым, бесперапынным кругаваротам жывых істот і стыхій, духаў і людзей. Жыццё чалавека была няспынным святадзействам, містэрыяй, мэта і сэнс якой складаўся ў падтрыманні адзінства і гармоніі быцця.

Гэты тып светапогляду паўстаў, калі чалавек яшчэ не мог прадстаўляць і думаць сябе інакш, як у арганічным, «кроўным» адзінстве з усім светабудовай. Свет уяўляўся тады адзіным матэрыяльна-духоўным цэлым, бесперапынным кругаваротам жывых істот і стыхій, духаў і людзей. Жыццё чалавека была няспынным святадзействам, містэрыяй, мэта і сэнс якой складаўся ў падтрыманні адзінства і гармоніі быцця. Вялікая ўвага ў міфах надаецца нараджэнні, смерці, выпрабаванням. Асаблівае месца займае здабыча агню, вынаходніцтва рамёстваў, прыручэнне жывёл. Міф—гэта не першапачатковая форма ведаў, а выгляд светапогляду, вобразнае ўяўленне аб прыродзе і калектыўнай жыцця. У міфах аб'ядналіся зародкі ведаў, рэлігійных вераванняў [2, c. 121].

Для першабытнага свядомасці памыснае павінна супадаць з перажываным, сапраўднае з тым, хто дзейнічае. Генетычны прынцып зводзіцца да высвятлення хто каго спарадзіў. Міфы пабудаваныя на ўсталяванні гармоніі паміж светам і чалавекам.

Вывучэнне старажытнай міфалогіі дазваляе заўважыць, што ўсе міфы валодаюць некаторымі агульнымі рысамі, якія характарызуюць іх спецыфіку.

1. Атаясамліванне фантазіі з рэальнасцю. Чалавек, які верыць у міф, жыве ў свеце, напоўненым сумессю рэальнасці і фантазіі. Фантазіі для яго не менш відавочныя, чым рэальнасць.

2.1 Прычыны з’яўлення міфаў пра жывёл

Роля свойскіх жывёл у міфалогіі надзвычай вялікая і вызначаецца тым выключным значэннем, якое яны мелі на ранняй стадыі развіцця чалавецтва, калі людзі яшчэ не вылучалі сябе з шэрагу жывых істот і не супрацьпастаўлялі сябе прыродзе. У многіх культурных традыцыях жывёлы абагаўляліся і, як святыя, змяшчаліся на вяршыню сацыяльнай іерархічнай лесвіцы. У многіх народаў шырока былі распаўсюджаныя міфалагічныя ўяўленні пра свойскіхжывёл—родапачынальніках чалавечага калектыву, а таксама пра жывёл як асаблівай іпастасі чалавека. Адсюль забароны забіваць і ўжываць у ежу мяса тых ці іншых жывёл і, наадварот, рытуальнае смакаванне яго ў прадпісанае час. Доўгі час асаблівасці, прыкмячае людзьмі ў свеце жывёл, з'яўляліся наглядным узорам для ўстанаўлення мадэлі жыцця чалавечага грамадства.

У аснове з'яўлення міфаў пра свойскіх жывёл ляжыць вельмі шмат прычын, напрыклад такая прычына як: чалавек першабытнага грамадства яшчэ не адчувае сябе асобнай асобай. У татэмізме ён не проста разглядае сябе нашчадкам якога-небудзь віду жывёлы, або чароўнай істоты. Гэтая сувязь праходзіць праз усе яго фізічнае і сацыяльнае існаванне. У многіх выпадках такое атаясненне і кансалідуе дадзены клан, адрозніваючы яго ад іншых (мы-вепри, а яны-птушкі), і ў гэтым ужо можна выразна адрозніць антытэзу "мы – яны", якая паказвае на ўсведамленне свайго племя (а затым-і народа) як унікальнага супольнасці. Людзі часта атаясамлялі жывёл са звышнатуральнымі сіламі і стыхіямі ня подвласные ім самім.

Многія прадстаўнікі жывёльнага свету лічыліся памошнікамі багоў, што ў сваю чаргу спараджала страх і забабоны. Так і ствараліся легенды і міфы пра свойскіх жывёл [4, c. 74].

Іншая вытворная міфа-табу (забарона). Шмат у чым дзякуючы табу і ўзнікае этнічны стэрэатып паводзін. Свае табу (у сілу аўтарытэтнасці спарадзіў іх міфа) здаюцца безумоўнымі і правамернымі ў значна большай ступені, чым табу суседзяў. Ёсць, зразумела, і агульныя для розных народаў табу (на забойства, інцэст, канібалізм, г.зн., на тыя ўчынкі, якія могуць прывесці да вымірання або дэградацыі выгляду, племя, нарэшце, этнасу), але ў астатнім табу розныя. Гэтым народжаны народ як бы стварае нейкі парог камунікацыі, які аддзяляе яго ад суседзяў.

У ходзе выканання дадзенай курсавой работы, мы прыйшлі да наступных вынікаў.

1. Міфалагічныя вобразы  і сітуацыі могуць прысутнічаць у творы як відавочна, так і "паміж радкоў", што патрабуе асаблівай увагі да вывучэння схаваных міфапаэтычных сэнсаў. Замена ў ходзе эвалюцыі адных матываў іншымі пры вядомай стойкасці структуры прыводзіць да таго, што замяняюць матывы часта захоўваюць функцыю замяняем.

2. Міфапаэтыка вывучае спосабы мастацкага асваення і трансфармацыі міфа, міфалагічных вобразаў і матываў, разглядае розныя прынцыпы ўвядзення архаіка-міфалагічных элементаў у тэкст, іх функцыянаванне ў творчасці розных мастакоў. Міфалагічныя элементы не абмяжоўваюцца міфалагічнымі персанажамі. Менавіта структура міфа адрознівае яго ад усіх іншых прадуктаў чалавечай фантазіі. Міфалагічным элементам можа быць і нешта рэальнае, інтэрпрэтаванае асаблівым  чынам.

3. У аснове з'яўлення міфаў пра жывёл ляжыць вельмі шмат прычын, перш за ўсе да гэтай прычыны можна аднесці той факт, што чалавек першабытнага грамадства яшчэ не адчувае сябе асобнай асобай. Людзі часта атаясамлялі жывёл са звышнатуральнымі сіламі і стыхіямі, якія  не падуласныя ім самім.

4. Міфалагічныя ўяўленні старажытных славян — сапраўдная скарбніца мудрасці нашых продкаў. Міфалогія была асноўным спосабам асэнсавання навакольнага прыроднага і чалавечага свету.