УВОДЗІНЫ
Народная культура – гэта шматвяковы канцэнтраваны вопыт народа, матэрыялізаваліся ў прадметах мастацтва, працы і побыту: гэта традыцыі, абрады, звычаі, вераванні; гэта светапоглядныя, маральныя і эстэтычныя каштоўнасці, якія вызначаюць твар нацыі, яе самабытнасць, унікальнасць, яе сацыяльную і духоўную асаблівасць. Як адзначае М.С. Кавалевіч, «народная культура – прадмет, які чалавек спасцігае на працягу ўсяго свайго жыцця» [10, с. 12].
У самой прыродзе чалавека закладзена неабходнасць гарманічнага спалучэння будняў і свят, патрэба падсумаваць той ці іншы этап сваёй дзейнасці, пачуць ацэнку свайго ўкладу ў рашэнне той ці іншай грамадскай задачы. Чым значней сацыяльны прагрэс, больш інтэнсіўна рытм жыцця і напружаней працоўная дзейнасць, тым больш неабходнай становіцца святочная разрадка. У гэтым заключаецца каштоўнасна-сэнсавы змест свята «Дзень маці». Сувязь свята з штодзённасць ажыццяўляецца праз святочнае асэнсаванне будзённай жыцця. Акрамя таго, святочны комплекс стварае атмасферу ўпэўненасці ў заўтрашнім дні, дае арыенцір у будучыню.
Актуальнасць дадзенай работы вызначаецца па-першае, тым, што ва ўмовах размывання традыцый вельмі важна падтрымліваць у насельніцтва пачуццё нацыянальнай самасвядомасці, разуменне прыналежнасці да нацыі, яе святаў. Па-другое, неабходнасцю кансалідацыі на аснове агульных святочных традыцый разнастайнага ў сацыяльным і нацыянальным адносінах насельніцтва.
Аб’ектам вывучэння з’яўляецца святочная культура і яе арганізацыя ў Рэспубліцы Беларусь.
Прадмет вывучэння – арганізацыя і правядзене свята “Дзень маці”.
Мэта – даследаваць свята “Дзень маці”, распрацаваць сцэнарый свята.
Задачы:
- разгледзець сямейнае выхаванне ў беларускіх святах;
ГЛАВА 1 ТРАДЫЦЫІ СЯМЕЙНАЙ КУЛЬТУРЫ
1.1.Сямейнае выхаванне ў беларускіх святах
У Беларускай Савецкай Энцыклапедыі паняцце «традыцыя» з лацінскай мовы перакладаецца як перадача, паданне. Гістарычна склаліся і перадаюцца з пакалення ў пакаленне звычай, парадак, норма паводзін. У жыцці кожнага народа, у жыцці грамадскіх арганізацый, прадпрыемстваў, устаноў, навучальных устаноў і да т.п. складваюцца традыцыі, больш ці менш трывалыя, звязаныя з гістарычнымі ўмовамі існавання і асаблівасцямі таго ці іншага грамадскага калектыву. .. .Вялікае педагагічнае значэнне традыцыі [4].
Традыцыя –“Тое, што перайшло ад аднаго пакалення да іншага, што ўспадкавана ад папярэдніх пакаленняў (ідэі, погляды, густы, вобраз дзеянняў, звычаі і т п.” [12, с. 223].
У “Слоўніку па этыцы” традыцыя характарызуецца наступным чынам: «Разнавіднасць (або форма) звычаю, адрозная асаблівай устойлівасцю і накіраванымі намаганнямі людзей захаваць нязменным атрыманыя ў спадчыну ад папярэдніх пакаленняў формы паводзін. Для традыцыі характэрна: беражлівыя адносіны да існуючага раней укладу жыцця як да культурнай спадчыны мінулага; увага не толькі да зместу паводзінаў, але і да яго вонкавых праяваў, да стылю, у выніку чаго знешняя форма паводзін становіцца асабліва ўстойлівай. У тых выпадках, калі гэтая форма строга кананізуецца і пачынае дамінаваць над зместам паводзін людзей, традыцыя становіцца абрадам, выражаецца ў рытуале. Традыцыі, якія склаліся ў грамадстве або калектыве, адлюстроўваючы аб'ектыўныя ўмовы яго існавання, выказваюць пераемнасць у грамадскім жыцці і замацоўваюць у сабе яе найбольш ўстойлівыя моманты. Традыцыі (нацыянальныя, культурныя, бытавыя, часам кажуць аб грамадска-палітычных традыцыях) выконваюць прагрэсіўную ролю да таго часу, пакуль яны адказваюць
ГЛАВА 2 РЭЖЫСЁРСКАЯ ЭКСПЛІКАЦЫЯ ДНЮ МАЦІ
2.1 Ідэйна-тэматычны аналіз і кампазіцыйная пабудова свята
Рэспубліканскі Дзень Маці зацверджаны Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь 30 ліпеня 1996 года. Свята адзначаецца 14 кастрычніка, што супадае з праваслаўным святам Пакрова. Дзень Маці – гэта сведчанне таго, што ў грамадстве паступова складаецца новая ідэалогія ў адносінах ролі жанчыны-маці ў жыцці сям’я, дзяржавы. Сёння мы па-новаму ацэньваем прэстыж маці, разумеючы глыбіню яе самааддачы і адказнасці перад грамадствам. Дзень Маці – свята адносна маладое. Яно яшчэ не мае замацаваўшыхся традыцый, у сямейным кругу яго мала кто адзначае. Але з цягам часу значэнне гэтага дня ўзрасце, таму што па сэнсе і змесце гэта вялікае свята. “Мама”–гэта зварот да свету, імкненне да пазнання, заклік да абароны...
Гэта дзень памяці пра Маці ўсяго свету.
Мэта – дэманстрацыя асаблівасцей святкавання свята “Дзень Маці” і прывабліванне сучаснага грамадства да святкавання і ўшаноўвання маці.
Задачы:
- прабудзіць у гледачоў цікавасць да святкавання Дня Маці, ушаноўвання маці;
- аптымізаваць прыёмы актывізацыі гледачоў на свяце;
- разгледзець арыгінальныя формы ўвасаблення народных традыцый у сучасным святкаванні Дня маці;
- распрацаваць рэжысёрскі праект святкавання Дня Маці для рэгіёна;
- прапанаваць практычныя рэкамендацыі для работнікаў у сфере культуры па далейшаму ўдасканаленню арганізацыі і правядзення ў Магілёўскім раёне.
- Месца правядзення: раённы Дом культуры.
ЗАКЛЮЧЭННЕ
Па выніках дадзенага даследавання можна зрабіць наступныя вывады.
Дзень маці - свята міжнароднае. Ушанаванне жанчыны-маці мае шматвяковую гісторыю, практычна ва ўсіх культурах спрадвеку шануецца маці. Аднак на дзяржаўным узроўні ў многіх краінах свята адзначаецца ў розныя часы года. У ЗША гэты дзень - другую нядзелю мая, штогод. У гэты ж дзень віншуюць фінскіх, дацкіх, эстонскіх, нямецкіх, італьянскіх, турэцкіх, бельгійскіх, аўстралійскіх, японскіх і ўкраінскіх мам.
У Беларусі ж Дзень маці адзначаюць штогод 14 кастрычніка. Гісторыя свята Дзень маці сыходзіць каранямі ў рэлігійнае свята – Пакроў Прасвятой Багародзіцы, ва ўсіх праваслаўных цэрквах у гэты дзень праводзіцца святочнае богаслужэнне. Лічыцца, што ў 910 годзе ў Ерусаліме цудоўным чынам Багародзіца явіла сябе, падчас набажэнства многія людзі ўбачылі ў небе Маці Божую, якая пакрывала ўсіх людзей, якія маліліся шырокім белым покрывам (ці покрывам), імкнучыся абараніць ўсіх дзяцей Божых. Менавіта таму Дзень маці ў Беларусі прымеркаваны да гэтак важнага ў праваслаўнай рэлігійнай традыцыі свята.
З іншага боку, гісторыя свята ляжыць у паважлівым стаўленні да жанчын, якія сталі маці - гэта тэндэнцыя прасочваецца ва ўсіх славян. Усе мы напоўнены цёплых пачуццяў да гэтай найважнейшай бацькоўскай постаці ладам нашага жыцьця - той, што давала нам першыя ўрокі кахання і прыняцця, духоўнасці і цярпення, аддавала нам сваё цяпло і сілы.
У Беларусі свята падмацаваны інфармацыйна – праводзяцца разнастайныя сустрэчы, лекцыі, круглыя сталы, прысвечаныя тэме мацярынства і самога свята, праходзяць дыскусіі, выпускаюцца віншавальныя газеты, плакаты, паштоўкі. У школах – абавязковае інфармаванне навучэнцаў і правядзенне выхаваўчай працы ў мэтах асвятлення гісторыі і значнасці гэтага свята.
1. Акутина, С.П. Семейные духовно-нравственные ценности и их воспитание у старшеклассников в условиях взаимодействия семьи и школы / С.П. Акутина. – Н. Новгород : НГПУ, 2009. – 305 с.
2. Беларуская міфалогія : Энцыклапедычны слоўнік / пад. рэд. C. Санько [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 2004. – 592 с.
3. Беларуская народная творчасць / В.К. Бандарчык, М.Я. Грынблат, К.П. Кабашнікаў, А.С. Фядосік, В.І. Ялатаў. – Мінск : Вышэйшая школа, 1978. – 320 с.
4. Белорусская советская энциклопедия [Электронны рэсурс]. – Рэжым доступу: https://www.beesona.ru/tolkslovar/b/b2913.php. – Дата доступу: 12.09.2017.
5. Бромлей, Ю. В. Этнос и этнография / Ю. В. Бромлей. – М. : Просвещение, 1973. – 180 с.
6. Буткевич, В.В. Гражданское воспитание детей и учащейся молодежи : пособие для рук. учреждений образования, педагогов, классных руководителей и студентов / В.В. Буткевич. – Минск : Універсітэцкае, 2007. –100 с.
7. Буткевич, В.В. Гражданско-патриотическое воспитание: методологические подходы и принципы / В. В. Буткевич // Народная асвета. – 2012. – № 2. – С. 33–38.
8. Жлоба, С.П. Народная педагогика Полесья : монография / С.П. Жлоба. – Брест : Изд–во БрГУ,2002. – 328 с.
9. Захарчук, Л.А. Педагогический потенциал белорусской этнокультуры в контексте нравственно-эстетического воспитания студенческой молодежи / Л.А. Захарчук // Идеологическая и воспитательная работа в учреждениях высшего образования: традиции и инновации : материалы заоч. науч.-метод. конф., 15–17 мая 2013 г. [Электронный ресурс]. – Минск : РИВШ, 2013. – С. 146–150.
10. Ивашкина, Н.А. Народные традиции патриотического воспитания подрастающего поколения / Н.А. Ивашкина // Материалы Всероссийской межвузовской научно-практической конференции (6 апреля 2006 г.). – М. : МПГУ, 2006. – С. 162-165.
11. Ковалевич, М.С. Народные традиции в развитии семейно-бытовой культуры детей : пособие / М. С. Ковалевич, И.А. Швед ; Брест. гос. ун-т им. А. С. Пушкина. – Брест : БрГУ, 2013. – 100 с.
12. Ожегов, С. И. Словарь русского языка: Ок. 53 000 слов / С. И. Ожегов ; Под общ. ред. проф. Л. И. Скворцова. – 24–е изд., испр. – М. : Мир и Образование,2005. – 1200 с.
13. Ракава, Л. З гісторыі беларускай сям’і / Л. Ракава // Роднае слова. – 1997. – №6. – С. 172–181.
14. Ракава, Л.В. Традыцыі сямейнага выхавання ў беларускай весцы / Л.В. Ракава. – Мінск : Ураджай, 2000. – 111 с.
15. Словарь по этике [Электронны рэсурс]. – Рэжым доступу: http://moralphilosophy.ru. – Дата доступу: 12.09.2017.
16. Сысоў, У.М. З крыніц спрадвечных / У.М. Сысоў. – Мінск : Выш. школа, 1997. – 415 с.
17. Чэчат, В.В. Педагогіка сямейнага выхавання (тэарэтыка –метадалагічны аспект) / В.В. Чэчат. – Мінск : Нацыянальны інстытут адукацыі, 1995. – 195 с.
