1. Аблівасці беларускага кнігадрукавання. Дзейнасць Ф. Скарыны і С. Буднага
2. Я. Колас “На рэчцы зімой”. Асаблівасці выкарыстання вершаў у рабоце з дзецьмі
1. Аблівасці беларускага кнігадрукавання. Дзейнасць Ф. Скарыны і С. Буднага.
На працягу многіх гадоў людзі шукалі спосабы друкавання кніг. Вопыты друкавання тэкстаў з наборнай формы рабіліся рознымі людзьмі ў Карэі, Нідэрландах, Бельгіі, Італіі, Францыі. У канцы XI – першай палове XVI стст. у перадавых краінах Еўропы адбываўся небывалы дагэтуль ўздым у галіне навукі, культуры, мастацтва. Адкрыццё друкарскага станка стала ў выніку адным з самых важных і значных дасягненняў не толькі эпохі Адраджэння, але і паваротным пунктам у гісторыі чалавецтва ўвогуле. Галоўная заслуга ў гэтым, безумоўна, была немца І. Гутэнберга. Ужо ў 1447 г. Гутэнберг распачаў рэгулярны выпуск кніг у нямецкім горадзе Майнцы. Спачатку гэта былі невялікія брашуры ды асобныя аркушы. Перш за ўсё друкаваліся календары, таксама некалькі выданняў лацінскай граматыкі Даната. Першым знчным і вялікім выданнем І. Гутэнберга, безумоўна, стала лацінская Біблія.
Даволі хутка справу нямецкага першадрукара падхапілі далей ў Германіі, Францыі ,Італіі, Нідэрландах, Чэхіі, Польшчы і інш. Калі казаць пра кнігадрукаванне на кірыліцы, то трэба адзначыць 1491 год. Стала гэта магчыма дзякуючы Ш. Фіёлю з Кракава. Як мы бачым, з адкрыцця кнігадрукавання да з’яўлення кірылічнага друкарства прайшло амаль паўстагоддзя.
Крыху пазней кнігі на кірыліцы з’явіліся ў Чарнагорыі (звязана з іераманахам Макарыем, 1493–1495 гг.), Румыніі (1508–1512 гг.) і Венецыі (1510–1521 гг.).
2. Я. Колас “На рэчцы зімой”. Асаблівасці выкарыстання вершаў у рабоце з дзецьмі.
У методыцы развіцця мовы асаблівае месца займае работа, накіраваная на выхаванне ў дзяцей любові да паэзіі, азнаямленне з паэтычнымі творамі, развіццё ўменняў ўспрымаць і выразна расказваць вершы.
Завучванне вершаў – адзін са сродкаў разумовага, маральнага і эстэтычнага выхавання дзяцей. Пытанне аб завучванні дзецьмі вершаў павінна быць звязана перш за ўсё з развіццём эстэтычнага ўспрымання паэзіі, мастацкага слова. Ужо ў дашкольным узросце важна вучыць дзяцей успрымаць і ацэньваць паэтычны твор, выхоўваць мастацкі густ.
Успрымаючы паэтычныя вобразы, дзеці атрымліваюць эстэтычную асалоду. В. Г. Бялінскі, звяртаючыся да педагогаў, пісаў: “Чытайце дзецям вершы, хай вуха іх прызвычаіцца да гармоніі рускага слова, сэрца перапоўніцца пачуццём вытанчанага, хай паэзія дзейнічае на іх гэтак жа, як і музыка”. Вершы дзейнічаюць на дзяцей сілай і абаяннем рытму, мелодыкі; дзяцей прыцягвае да сябе свет гукаў.
У вершы разглядаюць два бакі: змест мастацкага вобразу і паэтычная форма (музычнасць, рытмічнасць). Неабходна навучыць дзяцей разумець і ўспрымаць гэтыя два бакі ў іх адзінстве.
Палягчае ўспрыманне паэзіі і працэс запамінання вершаў любоў дзяцей да гукаў і гульні з імі, да паўтору, асаблівая адчувальнасць да рыфмы. Лягчэй запамінаюцца вершы з яркімі, канкрэтнымі вобразамі, так як мысленне дзіцяці адрозніваецца вобразнасцю. Успрымаючы верш, дзеці ў думках «малююць» яго змест. Таму і добра запамінаюцца вершы, дзе прысутнічае вобразнасць, прадметнасць, лаканізм.
1. Адамова, Е. А. Чтение в начальных классах / Е. А. Адамова, В. Н. Яковлева. – М.,1967.
2. Асташонак, Л. В. Методыка выкладання беларускай літаратуры: вучэб. дапаможнік /Л. В. Асташонак [і інш.]; пад рэд. В. Я. Ляшук. – Мінск: ТАА “Асар”, 2002. – 416 с.
3. Вывучэнне беларускай мовы і літаратуры ў школе: Кніга для настаўніка: зб. артыкулаў / Пад рэд. М. А. Лазарука. – Мінск: Народная асвета, 1988.
4. Вывучэнне літаратуры: Пытанні методыкі / Пад рэд. В.У. Івашына. – Мінск: Народная асвета, 1980. – 239 с.
5. Галенчанка, Г. Я. Францыск Скарына – беларускі і ўсходнеславянскі першадрукар / Г. Я. Галенчанка. – Мінск: Навука і тэхніка, 1993. – 280 с.
6. Галенчанка, Г. Я. Францыск Скарына: Спадчына і пераемнікі. Анатаваны бібліяграфічны паказальнік / Г. Я. Галенчанка. – Мінск: Красіка-Прынт, 2002. – 175с.
7. Конан, У. М. Боская і людская мудрасць: (Францішак Скарына: жыццё, творчасць, светапогляд) / У. М. Конан. – Мінск: [б. в.], 1990. – 64 с.
8. Саверчанка, І. В. Сымон Будны – гуманіст і рэфарматар / І. В. Саверчанка. – Мінск: Універсітэцкае,. 1993. – 221 с.
9. Старажытная беларуская літаратура (XII–XVII стст.) / Уклад, прадм., камент. І. Саверчанкі – Мінск: Кнігазбор, 2010. – 605 с.
10. Францыск Скарына: энцыклапедыя / Рэд. калегiя: У. У. Андрыевіч (гал. рэд.), А. А. Суша (навук. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларуская энцыклапедыя, 2017 – 567с.
